“Για να μπορούμε από τα ψηλά βουνά μας να αγναντεύουμε περήφανα και αντάξια του πολιτισμού μας που είναι ανοιχτός σαν τις κορυφογραμμές τους και φωτεινός σαν τον ήλιο που τις φωτίζει”-Η ομιλία της καθηγήτριας Σ.Λογοθέτη στην παρουσίαση του βιβλίου «Το Ανώγειο. Η Αετοφωλιά του Ξηροβουνίου» του Ε. Ρέντζιου

Από:Γιώργος Γκόντζος([email protected])–“Όμως, δεν είναι ζητούμενο η επιστροφή στο παρελθόν. Η δυναμική εξάλλου της ανθρώπινης εξέλιξης αναιρεί οποιαδήποτε ανάλογη σκέψη. Και πάνω σε αυτή τη λογική ο συγγραφέας με το βλέμμα στραμμένο στο μέλλον προτείνει τρόπους αντιμετώπισης των προβλημάτων που συνεχίζουν να ταλαιπωρούν τον τόπο του, ζητώντας την αρωγή της πολιτείας που για πολλά χρόνια είχε εγκαταλείψει τους κατοίκους στη δύσκολη μοίρα τους, απηχώντας παράλληλα και τις δυσκολίες που αντιμετωπίζουν γενικότερα οι ορεινοί οικισμοί και οι οποίες χρήζουν άμεσης και αποτελεσματικής διευθέτησης. 

Και το βιβλίο “Το Ανώγειο. Η Αετοφωλιά του Ξηροβουνίου” είναι απόσταγμα της διαχρονικής αξιακής παρακαταθήκης του πολιτισμού, μας θυμίζει ότι τα πολιτισμικά μας αποθέματα, σε πείσμα των καιρών, μένουν ανεξάντλητη πηγή, που μας καλεί να επιστρέψουμε σε αυτή, για να αντλήσουμε δύναμη, αισιοδοξία και ελπίδα για παραπέρα δημιουργικότητα.” Αυτά υπογράμμισε μεταξύ άλλων η Καθηγήτρια, φιλόλογος και διευθύντρια του Γυμνασίου Σταυρακίου Σταματία Λογοθέτη , στην ομιλία της στην παρουσίαση του βιβλίου «Το Ανώγειο. Η Αετοφωλιά του Ξηροβουνίου» του Ευθύμιου Ρέντζιου ,που πραγματοποίηθηκε την Δευτέρα 24 Απριλίου στα Γιάννινα.Το κείμενο της ομιλίας της είναι το ακόλουθο:

{..}Ο συγγραφέας του βιβλίου, μοιράζεται βαθιά συναισθήματα με τρόπο που μας συνεπαίρνει, καθώς κατορθώνει να τα επικοινωνήσει και βάσει του μηχανισμού της συναισθηματικής μετατόπισης να τα μοιραστεί με τον αναγνώστη. Έτσι, το συναίσθημα γίνεται λόγος που με υπηρέτες την πένα του και τη συγγραφική του δεινότητα ακουμπά τις ψυχές όλων μας που θα διαβάσουμε το βιβλίο του, ξυπνώντας ανάλογα βιώματα.

Γιατί το περιεχόμενο του βιβλίου αποδιδόμενο με συγγραφική δεξιοτεχνία σε παρακινεί να βάλεις σε αυτό το φόρεμα της δικής σου ψυχής, να το φέρεις στα δικά σου μέτρα. Και τότε περνούν από μπροστά σου χρώματα και αρώματα αλλοτινών καιρών, ακούς τις δικές σου αγαπημένες φωνές, θυμάσαι τα παιχνίδια σου στο αλώνι, αναπολείς τους δικούς σου δρόμους που περπάτησες, νοσταλγείς μυρωδιές, όπως του ψωμιού που ψήνεται στον χωριάτικο φούρνο,  της πορτοκαλιάς της λεμονιάς και του βασιλικού στο παραθύρι.

Αυτή είναι άλλωστε, η μαγική λειτουργία της ενασχόλησης με τα γενέθλια χώματα: από τη μια προσδίδει στην πατρίδα μια δυναμική ανεξάντλητη και από την άλλη  εξασφαλίζει μια πληρότητα συναισθηματική σε εκείνον που την βιώνει. Συνάμα, αποτελεί γνώση και τρόπο βίωσης της ιδιαίτερης πατρίδας, αναδεικνύει τον ψυχικό και πνευματικό σύνδεσμο του ατόμου με τη γενέθλια γη, τη φύση και τη ζωή σε αυτήν και  μεταφέρει την παράδοση, τον τρόπο ζωής και τις αξίες της κοινωνίας. Είναι αυτό το δέσιμο του κάθε ανθρώπου με την ιδιαίτερη πατρίδα του, τα υγιή και ευγενικά αισθήματα προς αυτήν που αποτελούν τη βάση της αγωγής από την οποία ξεκινά και η συνολική γνώση και η κατανόηση του ευρύτερου κόσμου.

Αυτή είναι και η βασική διάσταση του βιβλίου «Το Ανώγειο. Η Αετοφωλιά του Ξηροβουνίου»

Το Ανώγειο η αγαπημένη πατρίδα του συγγραφέα, φωλιασμένο αντάμα με την ιστορία του και τις παραδόσεις του στο σκληρό και συνάμα περήφανο Ξηροβούνι, εκεί «που παλεύουν αστραπές και οι κεραυνοί μαλώνουν» σύμφωνα με τον στίχο του ποιητή Αυγερινού Ανδρέου.

Και οι Ανωγειάτες, οι αγαπημένοι του συμπατριώτες, η περήφανη, άσκυφτη, και ανυπόταχτη ράτσα, όπως ο ίδιος τους χαρακτηρίζει.

Στις σελίδες του βιβλίου αποδεικνύεται ότι ο συγγραφέας διαθέτει περίσσευμα αγάπης αληθινής, ακοίμητη λαχτάρα και μεράκι, που θέλει και ζητά η σκόνη της ιστορίας, καθώς με ευαίσθητη διεισδυτική ματιά και γνώση, κοινωνώντας με υπάρξεις απούσες και επικοινωνώντας τον στεναγμό τους για δημιουργία, για επιβίωση, για ευτυχία, αποκρυπτογράφησε τις πτυχές της ζωής τους, τις ανθρώπινες σχέσεις τους, συνέλεξε τα αποτυπώματα τους στο χρόνο και τα κατέγραψε στο βιβλίο του, καθιστώντας το ένα έπος μνήμης της γενιάς και του τόπου του, δίνοντάς τους τη δυνατότητα να γίνουν παρόν, να διεκδικήσουν τη συνέχεια, η οποία άλλωστε τους ανήκει.

Αναμφισβήτητα, μια βασική «προεξοχή» του βιβλίου είναι η γλώσσα του. Είναι, δηλαδή, γραμμένο σε τέτοια γλώσσα, που με τις πρωτότυπες γλωσσικές υφάνσεις της παρέχει τις νόρμες της τελειότητας. Ο εμπλουτισμός της, εξάλλου, με την ντοπιολαλιά της περιοχής καθώς και την ετυμολογική προσέγγισή της απογειώνει την αξία του βιβλίου και λειτουργεί προσθετικά σε αυτή.

Από την άλλη το περιεχόμενο και η μορφή συμπλέκονται σε μια ενότητα διαλεκτική. Άψυχα και έμψυχα συνθέτουν ένα αναλλοίωτο δυνατό μίγμα χρωμάτων και αρωμάτων, που ο συγγραφέας μεταφέρει με επιτυχία στον αναγνώστη καθιστώντας την ανάγνωση του βιβλίου ενδιαφέρουσα και  ευχάριστη. Η συλλογή, η διασταύρωση των ιστορικών πηγών, η κριτική παρουσίαση και ο σχολιασμός τους, καθιστά το βιβλίο σύγγραμμα υψηλής ιστορικής αξίας και κατά συνέπεια εξαιρετική ιστορική πηγή αναζήτησης πληροφοριών για σημαντικές ιστορικές στιγμές του Ανωγείου αλλά και της ευρύτερης περιοχής της Ηπείρου και γενικότερα της χώρας μας.

Η διήγηση και η περιγραφή είναι σύμμετρη και φυσικότατη, ικανή να μας δροσίσει  μεταφέροντάς μας το βουνίσιο αεράκι, την αύρα του καλοκαιριού, που κατεβάζουν τα βουνά, όπως τραγουδά ο βουκολικός μας ποιητής Κώστας Κρυστάλλης.

Το ύφος, εξάλλου, δεν είναι στατικό και η έκφραση είναι ευσύνοπτη και ανεπιτήδευτη αποδίδοντας παραστατικά τις δυσκολίες αλλά και τις ξεχωριστές ομορφιές που συνθέτουν τη ζωή του βουνού και της στάνης.

Ο αναγνώστης διαβάζοντας το βιβλίο διαπιστώνει ότι το Ανώγειο αποτελεί μια παραδοσιακή κοινωνία και όπως οι παραδοσιακές κοινωνίες των ορεινών περιοχών της Ηπείρου χαρακτηρίζεται από την αυτονομία, την αυτοσυντήρηση, τη μικρή κατανάλωση, τη λιτότητα στον τρόπο ζωής της. Μία κοινωνία η οποία αναγκασμένη να επιβιώσει σε πολύ δύσκολες συνθήκες κατάφερε να δημιουργήσει έναν πολιτισμό σε πλήρη ισορροπία με το φυσικό περιβάλλον. Ορίζοντας το μέτρο με γνώμονα τη νομοτέλεια της φύσης, οργάνωσε την παραγωγή με βάση τις πραγματικές της ανάγκες, στηριζόμενη στην οικονομία των φυσικών πόρων, αποφεύγοντας την υπερκατανάλωση, τη σπατάλη και την υπερβολή. Η απλότητα και η λιτότητα η αλληλεγγύη, η συμπαράσταση, η αλληλοβοήθεια είναι στοιχεία που χαρακτήριζαν όπως μας περιγράφει ο συγγραφέας κάθε τομέα της καθημερινότητάς της – την παραγωγή, την κατανάλωση, την κατασκευή, την τέχνη, τις γιορτές, τα πανηγύρια, το ξέφλισμα στο αλώνι.

Το βιβλίο μας μεταφέρει στο παρελθόν και αναβιώνει τη μοιραία και αναπόδραστη σχέση του τόπου και των ανθρώπων του που γίνονται ένα προσδιορίζοντας τον τόπο όχι μόνο με κριτήρια γεωγραφικά αλλά συναρτημένο  με όλο το φάσμα της ανθρώπινης κοινωνικής ζωής.

Όμως, δεν είναι ζητούμενο η επιστροφή στο παρελθόν. Η δυναμική εξάλλου της ανθρώπινης εξέλιξης αναιρεί οποιαδήποτε ανάλογη σκέψη. Και πάνω σε αυτή τη λογική ο συγγραφέας με το βλέμμα στραμμένο στο μέλλον προτείνει τρόπους αντιμετώπισης των προβλημάτων που συνεχίζουν να ταλαιπωρούν τον τόπο του, ζητώντας την αρωγή της πολιτείας που για πολλά χρόνια είχε εγκαταλείψει τους κατοίκους στη δύσκολη μοίρα τους, απηχώντας παράλληλα και τις δυσκολίες που αντιμετωπίζουν γενικότερα οι ορεινοί οικισμοί και οι οποίες χρήζουν άμεσης και αποτελεσματικής διευθέτησης.

Και το βιβλίο Το Ανώγειο η Αετοφωλιά του Ξηροβουνίου είναι απόσταγμα της διαχρονικής αξιακής παρακαταθήκης του πολιτισμού, μας θυμίζει ότι τα πολιτισμικά μας αποθέματα, σε πείσμα των καιρών, μένουν ανεξάντλητη πηγή, που μας καλεί να επιστρέψουμε σε αυτή, για να αντλήσουμε δύναμη, αισιοδοξία και ελπίδα για παραπέρα δημιουργικότητα.

Κλείνοντας θα μου επιτρέψετε να κάνω μια σημαντική κατά τη γνώμη μου αποτίμηση του βιβλίου.

Η αυτοτέλεια τη προσωπικότητας μέσα στο καθολικό ρεύμα των κοινωνικών συνόλων είναι ζήτημα των κοινωνικών αξιών που ενεδρεύουν στις μικρές στενές και κλειστές κοινωνίες οι οποίες αποτελούν τα οροθετήματα μέσα στα οποία μπορούν να ανοίγονται οι κοινωνικές σχέσεις χωρίς τον κίνδυνο της ανατροπής της ισορροπίας. Αυτές οι αξίες, ηθικές, κοινωνικές, περιβαλλοντικές συνυποστηρίζονται και υπηρετούνται μέσα από τις σελίδες του βιβλίου του συγγραφέα και ταυτοχρόνως δίνουν τη δική τους στάθμη από την οποία εξαρτάται η ποιότητα της ζωής στο σύνολό της.

Οι μικρές κλειστές κοινωνίες, σαν και αυτή που περιγράφει ο συγγραφέας, διαμορφώνουν συνειδήσεις ισχυρές. Η ευγένεια του ήθους και η λεπτότητα του συναισθήματος σε μια σκληρή από πολλές πλευρές κοινωνική κατάσταση, κυριαρχούν χωρίς να χάνουν την ομορφιά τους. Το λεπτό συναίσθημα του συγγραφέα δεν είναι το αδύνατο που δεν αντέχει σε σκληρές καταστάσεις, μα εκείνο που θέλει να μην υπάρχει σκληρότητα στη ζωή. Αυτές οι σχέσεις και καταστάσεις που αναπτύσσονται στην κλειστή κοινωνία του χωριού, αποτελούν το προζύμι στη διαμόρφωση συνολικά της εθνικής συνείδησης. Αυτές οι περιγραφές του συγγραφέα για την ανάδειξη της τοπικής ιστορίας είναι κατά βάση η διεργασία ζύμωσης συνειδήσεων.

Άλλωστε, η γνώση της προσωπικής  μας ιστορίας, μας βοηθά να διαμορφώσουμε την ταυτότητά μας να συνειδητοποιήσουμε ότι υπάρχουμε, ότι έχουμε μια θέση στον κόσμο, μια συνέχεια και ένα μέλλον που μας ανήκει.

Αποτελεί την πυξίδα που στα ταξίδια μας στον σύγχρονο οικουμενικό πολιτισμό, θα ζεσταίνει την καρδιά μας, θα θυμίζει στον καθένα μας την Ιθάκη του, ώστε να καμαρώνουμε για τον τόπο μας και με ασφάλεια να πορευόμαστε ως πολίτες Ευρωπαίοι ως πολίτες όλου του κόσμου.

Εν κατακλείδι, ο συγγραφέας μορφοποιεί τη ζωή. Γίνεται η ελεύθερη συνείδηση που προσφέρει υπεύθυνα τις δυνατότητές της για μια πεισματική βελτίωση των συνθηκών ζωής. Οι άνθρωποι που περιγράφει στις σελίδες του βιβλίου που σήμερα παρουσιάζουμε δεν παύουν να είναι το αλάτι της γης που συγκρατεί τον κόσμο από ένα σάπισμα χωρίς έλεος. Ο συγγραφέας μας είναι ένας κόσμος απέραντος, γιατί μέσα από τη μελέτη του βιβλίου του οπλίζει όλους εμάς, αλλά και τις άλλες γενιές με ευαισθησίες και προσδοκίες.

Για να μπορούμε από τα ψηλά βουνά μας να αγναντεύουμε περήφανα και αντάξια του πολιτισμού μας που είναι ανοιχτός σαν τις κορυφογραμμές τους και φωτεινός σαν τον ήλιο που τις φωτίζει. {..}