Δημοτικό Ραδιόφωνο Ιωαννίνων Ο ήχος της πόλης από το 1989 
Από:Γιώργος Γκόντζος– Η Σουλεϊμάν Σαμπιχά πρόεδρος του Πολιτιστικού Μορφωτικού Συλλόγου Ρομά Γυναικών Δροσερού Ξάνθης “Η Ελπίδα” ,απάντησε θετικά στην πρόσκληση για μια γραπτή συνέντευξη στην εβδομαδιαία εκπομπή “Εκτός των τειχών” στο δημοτικό ραδιόφωνο Ιωαννίνων.Ήταν ένα από τα πολυσυζητημένα πρόσωπα της κεντρικής πολιτικής σκηνής ,πριν από τις Ευρωεκλογές του 2014,όταν τελικά δεν συμπεριλήφθηκε στο ευρωψηφοδέλτιο του ΣΥΡΙΖΑ. Δυο χρόνια μετά, μιλάει για τις δραστηριότητες του συλλόγου , για την “ταυτότητα” των Ρομά , αναδεικνύει τα προβλήματα εκπαίδευσης , αναφέρεται σε εμπόδια στις προσπάθειες του συλλόγου ,τοποθετείται για την άποψη περί “συμπαγούς πράγματος”,και δηλώνει πως “θέλει” την Θράκη. Στο τέλος της συνέντευξης διατυπώνει η ίδια ένα ερώτημα και με καλεί να απαντήσω.
Ο Πολιτιστικός Μορφωτικός Σύλλογος Ρομά Γυναικών Δροσερού Ξάνθης ‘Η Ελπίδα’ είναι μια Μη Κυβερνητική Οργάνωση που ιδρύθηκε τον Αύγουστο του 2006 ύστερα από πρωτοβουλία 20 γυναικών από τον οικισμό Δροσερού, μιας κοινότητας Ρομά, που βρίσκεται ένα χιλιόμετρο νοτιοανατολικά από το κέντρο της πόλης της Ξάνθης. Επιθυμία και ανάγκη αυτών των γυναικών ήταν να δημιουργήσουν ένα θεσμικό όργανο, μέσα από το οποίο θα μπορούσαν να εκφραστούν συλλογικά ως Ρομά γυναίκες με δικαιώματα και υποχρεώσεις μέσα στην ελληνική κοινωνία.Αυτή την περίοδο ο σύλλογος υλοποιεί το Έργο με τίτλο: (Andar Drosero mesti Pen!): Από το Δροσερό στην Ελευθερία!Το έργο αποβλέπει στην προαγωγή των δημοκρατικών αξιών, συμπεριλαμβανόμενων των ανθρωπίνων δικαιωμάτων σε έναν ιδιαίτερα ευαίσθητο και πολύπαθο πληθυσμό, τον πληθυσμό των παιδιών ηλικίας Δημοτικού του οικισμού Ρομά Δροσερού Ξάνθης.
Η ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ στον Γιώργο Γκόντζο
-Ποια τα προβλήματα στην περιοχή ,όσον αφορά την μειονότητά σας;
Σ.Σ :Η λέξη «μειονότητα» είναι λίγο προβληματική σε ότι μας αφορά. Διότι αφενός οι Ρομά στην Ελλάδα δεν αναγνωρίζονται επίσημα ως μειονότητα αφετέρου όμως, πρακτικά (και με αποφάσεις του ΣτΕ) υφίσταται η μεταχείριση μας ως κοινωνικά μειονεκτούσα ομάδα λόγω εθνοτικής ή φυλετικής καταγωγής. Σε αυτό άλλωστε αφορούν όλα τα προγράμματα, Ευρωπαϊκά και εθνικά, που έχουν υιοθετηθεί για το σκοπό της πλήρους κοινωνικής μας ένταξης ως ευάλωτης κοινωνικά ομάδας.
Παράλληλα όμως, ο όρος μειονότητα, για την περίπτωση μας στη Θράκη, μας δημιουργεί και προβλήματα. Εμείς στην πραγματικότητα είμαστε μια μειονότητα εντός της μεγαλύτερης, της επισήμως αναγνωρισμένης, βάση της Συνθήκης της Λωζάννης, «Μουσουλμανικής μειονότητας της Θράκης». Με άλλα λόγια εμείς δεν μπορούμε να προβάλλουμε τα ιδιαίτερα προβλήματα μας ή την πολιτισμική μας ιδιαιτερότητα γιατί «πνιγόμαστε», συνειδητά, μέσω βασικών πολιτικών του κράτους, (όπως αυτό της εκπαίδευσης των παιδιών της Μουσουλμανικής μειονότητας) πολλές φορές, μέσα στην μεγαλύτερη. Αυτό που θέλουμε να γίνει κατανοητό είναι το εξής: η ταυτότητά μας είναι πρωτίστως Ρομά- Έλληνες. Έχουμε διάφορες θρησκευτικές πεποιθήσεις, στις οποίες βέβαια περιλαμβάνονται και μουσουλμανικές και χριστιανικές. Η Θρησκεία όμως είναι προσωπικό, ηθικό θέμα του καθενός, όχι πολιτικό ή αστικό-κοινωνικό καθεστώς. Είναι για μας ένα δευτερεύον στοιχείο της ταυτότητάς μας, όπως ενδεχομένως και η χώρα καταγωγής του καθενός μας (που μπορεί να είναι η Τουρκία, το Πακιστάν, η Βουλγαρία ή η Γερμανία). Αυτό που χαρακτηρίζει την ομάδα μας, λόγω της εθνοτικής ή φυλετικής καταγωγής, μας είναι ο κοινωνικός αποκλεισμός και η αφάνεια, που δεν είναι ίδια με αυτά που αντιμετωπίζει η «μειονότητα» ούτε μπορούν να ταυτιστούν με τα προβλήματα (πολιτικά και θρησκευτικά κυρίως) που αντιμετωπίζει η «μειονότητα της Θράκης». Δεν μπορεί κάποιος, για παράδειγμα, που ωφελείται από την κρατική παροχή στεγαστικών η επιχειρηματικών ως ανήκων στην ομάδα Ρομά μετά να λέει ότι είναι μέλος της Μουσουλμανικής μειονότητας και όχι Ρομά. Μπορεί βέβαια ένα πρόσωπο να είναι και τα δύο- όπως είπα παραπάνω- αλλά τα δύο δεν ταυτίζονται και οπωσδήποτε δεν σημαίνει ότι “μειονότητα της Θράκης ” συνεπάγεται μη ύπαρξη ξεχωριστών ομάδων, μια από τις οποίες είμαστε εμείς οι τσιγγάνοι. Η αλήθεια είναι ότι και τα μέλη της μουσουλμανικής μειονότητας δεν μας θεωρούν ως ίδιους με αυτούς. Υπάρχει διάκριση εις βάρος μας και από τα μέλη της ηγεμονεύουσας στην περιοχή μας αναγνωρισμένης «μειονότητας». Με άλλα λόγια, πιο πολλά κοινά έχουμε εμείς με τους Ρομά της Πελοποννήσου, της Κρήτης και η της Ρόδου (γλώσσα, παραδόσεις, και συνθήκες κοινωνικού αποκλεισμού) παρά με τους κατοίκους που χαρακτηρίζονται ως «μειονοτικοί».
-Στο θέμα της εκπαίδευσης ποια κατάσταση βιώνετε;
Σ.Σ:Η μη πρόσβαση μας στην εκπαίδευση καθώς και η μη παρακολούθηση της εκπαιδευτικής διαδικασίας με τις ίδιες συνθήκες, όρους και προϋποθέσεις που ισχύουν για όλους τους άλλους πολίτες της χώρας μας είναι ο βασικός παράγοντας του κοινωνικού-οικονομικού- πολιτικού αποκλεισμού μας.
Η «Ελπίδα» έχει κάνει τεράστια προσπάθεια για την ένταξη των παιδιών Ρομά, από το στάδιο της προσχολικής ηλικίας. Για το σκοπό αυτό έχει απευθυνθεί προς πάσα κατεύθυνση (π.χ. Δήμο, Υπουργεία, Συνήγορο του Πολίτη, ιδιωτικά ιδρύματα ) ώστε να υπάρχει: α) απρόσκοπτη πρόσβαση, β) κτιριακές εγκαταστάσεις, κατάλληλες και καθαρές, γ) μεταφορά των μαθητών σε άλλα σχολεία του Δήμου, δ) εκμάθηση της Ελληνικής γλώσσας σε ενήλικες και μη γυναίκες, ε) επαγγελματική κατάρτιση γυναικών σε διάφορους τομείς, στ) λειτουργία νηπιαγωγείων και κέντρων προσχολικής διαπαιδαγώγησης, κτλ.
Ωστόσο, οι προσπάθειες της «Ελπίδας» προσκρούουν σε διάφορα εμπόδια, συμπεριλαμβανομένων αυτών που σχετίζονται με το πρόγραμμα εκπαίδευσης «παιδιών της Μουσουλμανικής μειονότητας». Η έλλειψη κτιριακών εγκαταστάσεων σχετίζεται με την μη πολεοδομική ένταξη του Δροσερού στο Δήμο Ξάνθης και το ζήτημα της μη δημιουργίας σχολείων γκέτο. Το ζήτημα της μεταφοράς των μαθητών είναι επίσης τεράστιο. Έτσι όπως έχουν τα πράγματα τώρα ούτε η αναγκαία μεταφορά σε υφιστάμενα σχολεία γίνεται ούτε η εκπαίδευση που παρέχεται μέσω αυτής της διαδικασίας είναι η αναμενόμενη με τη σχολική διαρροή να είναι τεράστια και μεγάλος αριθμός παιδιών να μην είναι καν εγγεγραμμένα στα σχολεία. Οι σχολικές εγκαταστάσεις δε που υπάρχουν στο Δήμο Ξάνθης , μας λένε, δεν επαρκούν για να στεγάσουν όλα τα παιδιά σχολικής ηλικίας του Δροσερού. Είναι θεμιτή ή μπορεί να πετύχει κανείς σωστή και επιτυχημένη παρακολούθηση σχολείου με την μεταφορά 800 και πλέον παιδιών εκτός του οικισμού; Φανταστείτε το εξής: Δεν θα μπορούσαν να δημιουργηθούν σχολεία πρότυπα στο Δροσερό, για να αντιπαλέψουν τον αποκλεισμό των Ρομά, στα οποία θα μπορούσαν να ενταχθούν και μη Ρομά παιδιά; Ή το αντίστροφο, γιατί δεν θεωρούνται γκέτο τα σχολεία στα οποία δεν είναι ενταγμένα τα παιδιά Ρομά της περιοχής; Επομένως, το ζήτημα δεν είναι ο πληθυσμός των κατοίκων ή τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά τους αλλά ο ρατσισμός τον οποίο υφίστανται και η ποιότητα της εκπαίδευσης που τους παρέχεται. Σε αυτό πρέπει να εστιάσει η Πολιτεία.
Χωρίς την εκπαίδευση δεν αλλάζουν παρωχημένες, για την εποχή μας, πρακτικές, όπως οι γάμοι ανηλίκων, που συνιστούν παραβίαση των δικαιωμάτων του παιδιού και βία κατά των γυναικών. Και βέβαια χωρίς εκπαίδευση δεν υπάρχει δυνατότητα πρόσβασης στην τυπική αγορά εργασίας ή σε θέσεις του Δημοσίου, σε κέντρα λήψης αποφάσεων, λόγω μη ύπαρξης των αναγκαίων για τις θέσεις αυτές προσόντων. Έτσι διαιωνίζεται ο αποκλεισμός και η φτώχεια των Ρομά. Εμείς θέλουμε ισότιμη εκπαίδευση, σε δημόσια ελληνικά σχολεία, όχι αποκλειστικά στα σχολεία της μειονότητας. Πρέπει να υπάρχει επιλογή σε ποιο σχολείο θέλει να στείλει το παιδί του για να σπουδάσει ο Ρομά γονιός. Ένα σχολείο όπου θα υπάρχει σεβασμός για την ιδιαιτερότητα της ομάδας μας, κυρίως σε ότι αφορά τη μητρική μας γλώσσα –Ρομανί- καθώς και δράσεις για την ομαλή ένταξη των παιδιών στο σχολείο, όπου δεν θα θεωρούνται πρόβλημα αλλά κεφάλαιο για τη χώρα.
– Ποιος ο ρόλος του Τουρκικού Προξενείου;
Σ.Σ:Δεν είναι δική μου δουλειά να αναλύσω ή να χαρακτηρίσω το ρόλο του Τουρκικού Προξενείου. Ως άτομο έχω τις απόψεις μου περί αυτού, όπως ο κάθε Έλληνας πολίτης. Ως «Ελπίδα» όμως δεν ασχολούμαι με το ποιος είναι ο ρόλος του αλλά με το πώς θα ξεπερνώ και θα αντιστέκομαι στα εμπόδια που εγείρονται ενάντια στη δραστηριότητα της «Ελπίδας». Εκείνο που μπορώ να πω από την εμπειρία μου είναι ότι οι προσπάθειες της «Ελπίδας» για την προώθηση πολιτικών για την ένταξη των Ρομά ως ομάδας διαφορετικής από την εν γένει «μουσουλμανική μειονότητα» πολεμιώνται. Δεν θα αναφερθώ για το πως με χαρακτηρίζουν ή πως με παρενοχλούν, με απειλούν και προσπαθούν να παρεμποδίσουν το έργο της «Ελπίδας». Θα πω μόνο ότι ο στόχος της «Ελπίδας» είναι η κοινωνική ένταξη των Ρομά, ως ισότιμων μελών στην Ελληνική κοινωνία, ως Έλληνες πολίτες. Με νοιάζει οι συμπολίτες μου να βγουν από τη φτώχεια και την εξαθλίωση στην οποία βρίσκονται και να έχουν ευημερία. Πιστέψτε με έχουμε τη δύναμη να διατηρήσουμε την κουλτούρα μας. Το έχουμε κάνει ήδη εκατονταετίες τώρα, εντός μιας κοινωνίας που μέχρι σήμερα μας χαρακτήριζε ως μη «ίδιους» με την πλειοψηφία. Για να σταματήσει αυτό πολεμάμε και δεν θα εγκλωβιστούμε σε άλλες διαχωριστικές και επιβλαβείς για την ομάδα μας πολιτικές και ιδεολογίες.
-Γιατί δεν ανταποκρίνεται στην πραγματικότητα η άποψη για “συμπαγές πράγμα” για τη μειονότητα στην Θράκη;
Σ.Σ:Όλα αυτά που προανέφερα για τους Ρομά παρουσιάζουν μια εικόνα της «μειονότητας» ως ένα «συμπαγές πράγμα»;
Όπως οι οθωμανικής καταγωγής μουσουλμάνοι της Θράκης θεωρούν τους εαυτούς τους ως ξεχωριστό κομμάτι έτσι και εμείς οι Ρομά βλέπουμε την κοινότητά μας, την ταυτότητα μας, ως ξεχωριστή. Κύριο χαρακτηριστικό της διαφοράς μας είναι η καταγωγή μας (που δεν εστιάζει σε καταγωγή από την γειτονική χώρα), η γλώσσα μας, οι παραδόσεις και η θρησκεία μας. Δεν θα μιλήσω για τα άλλα κομμάτια της «μουσουλμανικής μειονότητας» όπως είναι οι Πομάκοι. Θα πω μόνο ότι εμείς οι Ρομά της περιοχής μας, μολονότι είμαστε κατά πλειοψηφία Ελληνικής καταγωγής, έχουμε και μέλη που είναι Αλβανικής, Βουλγαρικής, Πακιστανικής και άλλης καταγωγής.. Εμείς δεν είμαστε «μουσουλμάνοι» όπως είναι οι τουρκικής καταγωγής κάτοικοι της μειονότητας, ούτε όπως είναι οι μουσουλμάνοι σε άλλες αραβικές χώρες. Οι παραδόσεις μας είναι επίσης διαφορετικές (π.χ. τρώμε χοιρινό χωρίς κανένα πρόβλημα, γιορτάζουμε τα Χριστούγεννα και το Μπαϊράμι και έχουμε πανηγύρι του Αι Γιώργη). Εμείς θέλουμε να έχουμε εκπαίδευση στην Ελληνική γλώσσα και να θεωρούμαστε απολύτως ως ισότιμοι Έλληνες πολίτες. Αν και οι άλλοι «μειονοτικοί» έχουν τα ίδια χαρακτηριστικά και επιθυμούν και εργάζονται για την επίτευξη του ίδιου στόχου τότε μόνο θα μπορούσαμε να θεωρηθούμε ότι αποτελούμε όλοι μαζί ένα «συμπαγές πράγμα».
-Όσοι σας είχαν κατηγορήσει και είχαν υπαινιχτεί πως έχετε ύποπτες διασυνδέσεις ,παρουσίασαν εκ των υστέρων κάποια στοιχεία;
Σ.Σ:Όχι βέβαια, ποτέ. Μόνο να συκοφαντούν ξέρουν. Αυτό είναι μόνο ένα δείγμα των εμποδίων που προηγουμένως αναφέρθηκα ότι αντιμετωπίζουμε. Θα πρέπει να γνωρίζουν όμως ότι αν συνεχίσουν προς αυτή τη κατεύθυνση θα υπάρξουν και για αυτούς οι προβλεπόμενες στη νομοθεσία συνέπειες.
-Πως θέλετε εσείς την Θράκη;
Σ.Σ:Να ευημερεί! Θέλω και οι άλλοι συμπατριώτες μας να γνωρίσουν πόσο όμορφοι και ικανοί είναι οι κάτοικοι της Θράκης. Να καταλάβουν ότι η διαφορετικότητα είναι πλούτος, όχι πρόβλημα και απειλή. Η Θράκη αποτελεί το εξωτερικό σύνορο της χώρας μας και πρέπει να είναι ισχυρή, παραγωγικά, στην οικονομία, και πολιτισμικά, υπερήφανη για την ιδιαίτερη κουλτούρα που η επαφή των κατοίκων της με τους γειτονικούς λαούς και όχι μόνο έχει αναπτύξει.
Στην επικοινωνία μας της είπα πως επειδή ίσως λόγω άγνοιάς μου για άλλα θέματα , να μην έχω διατυπώσει κάποια ερώτηση ,μέσω της οποίας θα μπορούσε να αναδείξει και άλλα ζητήματα ,να προσθέσει η ίδια τον επίλογο .Πρόσθεσε την ακόλουθη ερώτηση:
Σ.Σ:Εσείς τι θα θέλατε για τους Ρομά κατοίκους αυτής της χώρας?
Γ.ΓΚ.: Να αποκτήσουν κάθε δικαίωμα!!
