Μουσείο «ΑΝΤΙΣΤΑΣΗΣ ΤΗΣ ΜΝΗΜΗΣ» στα Γιάννενα

Aπό:Γιώργος Γκόντζος([email protected])——

Μουσείο «ΑΝΤΙΣΤΑΣΗΣ ΤΗΣ ΜΝΗΜΗΣ» στα Γιάννενα

Του Γιώργου Γκόντζου

(Η παρέμβαση  ως συντονιστής της εκδήλωσης για την Γενοκτονία των Ποντίων, της Αδελφότητας Ποντίων και Μικρασιατών Ηπείρου , την Κυριακή 19-5-2019 στο Πνευματικό Κέντρο Ανατολής Ιωαννίνων)

Στον πρόλογο ενός άρθρου της πριν από χρόνια (“Η αντίσταση της μνήμης”) η Πέπη Ρηγοπούλου ,αγωνίστρια εκείνης της εποχής στο Πολυτεχνείο στην δικτατορία ,σημειώνει:”Πλαστογραφία και τερατογένεση. Ανάμεσα σε αυτό το εφιαλτικό δίπολο κινείται κάθε ιστορικός αναθεωρητισμός, είτε διαγράφει γενοκτονίες, των Ελλήνων, των Αρμενίων, των Εβραίων ή όποιων άλλων, είτε σπιλώνει εθνικούς και κοινωνικούς αγώνες.”.Η επισήμανση αυτή έχει ιδιαίτερη ,διττή κατά την γνώμη μου αξία.Αφ’ ενός αναδεικνύει την ανάγκη  να υπενθυμίζονται στην ανθρωπότητα , και ιδιαίτερα εδώ στην πόλη μας ,και  οι εικόνες των  Εβραίων συμπολιτών μας που οδηγήθηκαν στα στρατόπεδα συγκέντρωσης και πολλοί από αυτούς και στον θάνατο  από την ναζιστική θηριωδία ,αλλά και οι αφηγήσεις  των απογόνων των Ελλήνων του Πόντου για τις θηριωδίες επίσης που υπέστησαν οι πρόγονοί τους  από την Τουρκία του Μουσταφά Κεμάλ.Αφ’ ετέρου είναι έναυσμα , προσωπικά, να αναδειχτεί μια άλλη κοινή σχέση αυτών των εγκλημάτων κατά της ανθρωπότητας στην οποία θέλω συνοπτικά να αναφερθώ.Πριν διατυπώσω σχετική πρόταση προς τους εκπροσώπους της ΑΥΤΟΔΙΟΙΚΗΣΗΣ

Στο βιβλίο «Atatürk in the Nazi Imagination», ο Γερμανός ιστορικός Στέφαν Ίχριγκ υποδεικνύει ότι, νωρίτερα ακόμη από τη φασιστική Ιταλία, ήταν η Κεμαλική Τουρκία και ο ηγέτης της που σαγήνευαν το συλλογικό φαντασιακό των ναζί.

Ο Γερμανός ιστορικός  τεκμηριώνει στην ερευνά του το γεγονός  ότι σε όλο το εύρος του εθνικιστικού Τύπου της γερμανικής Δεξιάς, από τις παρυφές του συντηρητισμού ως τους εξτρεμιστές εθνικοσοσιαλιστές, η Τουρκία έλαβε εξαιρετικά προνομιούχο θέση μετά το 1918. Ο Μικρασιατικός Πόλεμος ήταν ο «τουρκικός πόλεμος της ανεξαρτησίας», η πορεία του απέβη μείζον ενημερωτικό γεγονός των χρόνων της Δημοκρατίας της Βαϊμάρης, ο Κεμάλ Ατατούρκ, αναγορεύθηκε σε προσωπικότητα παγκόσμιας ιστορικής εμβέλειας, η χώρα του μετατράπηκε σε υπόδειγμα από το οποίο η Γερμανία θα μπορούσε «να πάρει μαθήματα»

Εγγράφοντας τον προϋπάρχοντα λόγο στο εθνικοσοσιαλιστικό αφήγημα, σημειώνει ο Στέφαν Ίχριγκ, οι ναζί κατασκεύασαν το δικό τους είδωλο: «η Τουρκία δεν ήταν η παλιά Ανατολή, αλλά ο σημαιοφόρος της σύγχρονης εθνικιστικής και ολοκληρωτικής πολιτικής που επιθυμούσαν να φέρουν στη Γερμανία». Τον Σεπτέμβριο του 1922 ο «Λαϊκός Παρατηρητής», επίσημο όργανο του εθνικοσοσιαλιστικού κόμματος, διακήρυττε ότι «σε αυτές τις μέρες της ατίμωσης και της ατιμίας ένα όνομα αποδεικνύει τι μπορεί να πετύχει ένας αληθινός άνδρας. […] Η νίκη του Μουσταφά Κεμάλ Πασά θα μας δώσει νέα δύναμη και θα δυναμώσει την πίστη μας στο ανίκητο του πνεύματος του ηρωισμού». Λίγες μέρες πριν από το «πραξικόπημα της μπιραρίας» η ναζιστική εφημερίδα του Μονάχου «Heimatland» ζητούσε επιτακτικά από τον περιβεβλημένο με δικτατορικές εξουσίες επίτροπο της Βαυαρίας Γκούσταβ φον Καρ «δώστε μας μια κυβέρνηση σαν της Άγκυρας», προτρέποντάς τον να γίνει «ένας δεύτερος Κεμάλ Πασάς». Όταν ο «Τούρκος Φύρερ» θα πέθαινε στις 10 Νοεμβρίου 1938, η είδηση σε πολλά πρωτοσέλιδα θα συναγωνιζόταν σε έκταση τις περιγραφές του παγγερμανικού αντιεβραϊκού πογκρόμ της «Νύχτας των Κρυστάλλων» και θα μετέφερε την επέτειο των 15 ετών από το θνησιγενές πραξικόπημα του Μονάχου στις εσωτερικές σελίδες.

. Οι πρώιμες αναφορές του Χίτλερ στον Ατατούρκ ήταν σπάνιες, αν και ο Σ.Ιχριγκ παρατηρεί ότι αριθμητικά εκείνες για τον Μπενίτο Μουσολίνι δεν υπερτερούσαν σε μεγάλο ποσοστό..Έξι μήνες μετά την ανάρρησή του στην εξουσία, τον Ιούλιο του 1933, σε συνέντευξή του στην εφημερίδα «Μιλιέτ» έχριζε γενναιόδωρα τον Κεμάλ «επιφανέστερο άνδρα του αιώνα» και κατέληγε λέγοντας πως «το τουρκικό κίνημα υπήρξε για εκείνον ένα λαμπρό άστρο». Το 1938 θα πρόσθετε ότι «ο Ατατούρκ ήταν δάσκαλος. Ο Μουσολίνι ήταν ο πρώτος του μαθητής και εγώ ο δεύτερος».

Το Γ’ Ράιχ επιζητούσε να βλέπει τον εαυτό του στον καθρέφτη καθεστώτων τα οποία μπορούσε να προβάλλει ως πρότυπα, ενώ ταυτόχρονα η σύγκριση θα αναδείκνυε τα δικά του επιτεύγματα. Η Τουρκία του Ατατούρκ προσφερόταν ως υπόδειγμα κράτους που είχε αποκαθάρει τον πληθυσμό του από τα επικίνδυνα παράταιρα στοιχεία και, κατά συνέπεια, εκσυγχρονιζόταν με ταχείς ρυθμούς – χωρίς βέβαια το «τουρκικό θαύμα» να επισκιάζει το γερμανικό. Σε αυτό το αφήγημα Έλληνες και Αρμένιοι παραλληλίζονταν με τους Εβραίους ως προς το ηθικό και φυλετικό ποιόν: έχοντας επιτύχει εκεί που απέτυχαν οι Άρειοι, έλεγε ο Χίτλερ σε μια κομματική συνάντηση το 1927, «να νικήσουν οικονομικά τον Εβραίο […], έγιναν Εβραίοι οι ίδιοι. Έχουν εκείνα τα συγκεκριμένα, επαίσχυντα χαρακτηριστικά που καταδικάζουμε στους Εβραίους».Η  μελέτη του Στέφαν Ίχριγκ δεν αποτελεί απλώς συμπλήρωμα της γενεαλογίας του ναζισμού. Θέτει παράλληλα και το ζήτημα της επανεξέτασης της αλληλεπίδρασης των εικόνων που φασισμός, ναζισμός και κεμαλισμός φιλοτεχνούσαν για τον εαυτό τους και τους άλλους. Τα είδωλα που ο Αδόλφος Χίτλερ, ο Μπενίτο Μουσολίνι και ο Κεμάλ Ατατούρκ έβλεπαν κοιτώντας ο ένας στον καθρέφτη του άλλου μοιάζουν να έχουν περισσότερες αντανακλάσεις και διαθλάσεις από όσες πιστεύαμε,σημείωνε  σε σχετικό κείμενο με τίτλο “Ο Τουρκικός καθρέφτης του Χίτλερ”, στο ΒΗΜΑ ο  αρθρογράφος Μάρκος Καρασαρίνης , στο οποίο θέμα υπάρχουν και  στοιχεία που ανέφερα.

Στο βιβλίο «Πως η Γερμανία κατέστρεψε τον Ελληνισμό της Τουρκίας!» που  τυπώθηκε στη Μυτιλήνη από τον Μιχαήλ Ροδά το 1916,αναφέρεται ο συγγραφέας σε μυστική σύσκεψη στην Κωνσταντινούπολη, στην οποία συμμετείχαν και Γερμανοί αξιωματικοί , και επισημαίνει πως όταν «ηρωτήθησαν πως κρίνουν την παρουσία του Ελληνικού πληθυσμού εις την μικρασιατική παραλίαν,και το εσωτερικό ακόμη ,και της Θράκης , από στρατιωτικής απόψεως,απάντησαν ΚΑΤΗΓΟΡΗΜΑΤΙΚΩΣ ΚΑΙ ΑΔΙΣΤΑΚΤΩΣ «ΟΤΙ Η ΤΟΥΡΚΙΑ ΔΕΝ ΕΧΕΙ ΟΥΔΕΜΙΑΝ ΑΣΦΑΛΕΙΑΝ ΟΥΤΕ ΔΥΝΑΤΑΙ ΝΑ ΟΡΓΑΝΩΘΗ ΕΛΕΥΘΕΡΩΣ ΕΙΣΤΟ ΜΕΛΛΟΝ,ΛΟΓΩ ΤΗΣ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣ ΕΧΘΡΙΚΩΝ ΣΤΟΙΧΕΙΩΝ ,ΕΜΠΝΕΟΜΕΝΩΝ ΕΞΩΘΕΝ ΜΕ ΕΠΑΝΑΣΤΑΤΙΚΑΣ ΙΔΕΑΣ»

Και ένα ακόμη στοιχείο από το ίδιο βιβλίο.Ο  Λίμαν Φον Σάντερς,αρχηγός της Γερμανικής αποστολής στην Τουρκία, κατά την έναρξη του Α’Παγκοσμίου Πολέμου διατυπώνει, την άποψη  για τον Ελληνικό πληθυσμό πως «ο πληθυσμός αυτών,εις ενδεχόμενη εκστρατεία της Ελλάδος δύναται εντός βραχυτάτου χρόνου να εξοπλισθή και να χρησιμοποιηθή ως στράτευμα μάχης, συνεπώς επιβάλλεται η συμπλήρωσις του έργου του διωγμού».Αι διαταγαί του Γερμανού στρατηγού εξετελέσθησαν αμέσως».

Επειδή λοιπόν οι δύο απάνθρωπες θηριωδίες, με διαφορετική  ορολογία εκάστη, ΟΛΟΚΑΥΤΩΜΑ των Εβραίων η μία, ΓΕΝΟΚΤΟΝΙΑ η άλλη ,έχουν και την σχέση που ανέφερα προηγουμένως, προτείνω και για να υπενθυμίζονται  στις επόμενες γενιές, οι συνέπειές τους, αλλά και για να υπογραμμίζεται η ανάγκη της κοινής μνήμης των πολιτών απέναντι σε αυτά τα εγκλήματα, προτείνω την ΙΔΡΥΣΗ ΣΤΑ ΓΙΑΝΝΕΝΑ ΣΕ ΚΤΗΡΙΟ ΤΗΣ ΠΟΛΗΣ ΕΝΟΣ ΜΟΥΣΕΙΟΥ , «ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ ΤΗΣ ΜΝΗΜΗΣ» , για το Εβραϊκό Ολοκαύτωμα των Γιαννιωτών συμπολιτών μας και την Γενοκτονία των προγόνων των Γιαννιωτών Ποντίων

Διότι «όταν οι νεκροί μπορούν να γείρουν στο πλευρό τους και να κοιμηθούν ήσυχα, δίχως παράπονο, ξέροντας πως δεν πήγε το αίμα τους του κάκου, είναι η Ειρήνη.» ,όπως αναφέρει ο ποιητής Γιάννης Ρίτσος