Run Yianis Run [του Δημήτρη Σκαπινάκη, Οικονομικού Αναλυτή]

Ξεκίνησαν οι διαπραγματεύσεις
Την Πέμπτη και την Παρασκευή είχαμε τις πρώτες αψιμαχίες μιάς δύσκολης μάχης που καλείται να δώσει η νέα Ελληνική κυβέρνηση. Κατά τη γνώμη μας, οι στόχοι της διαπραγμάτευσης μπορούν να συνοψισθούν στα εξής:

1. Απαλλαγή από το υφιστάμενο πρόγραμμα και την αντικατάστασή του με ένα καινούργιο, “Ελληνικό” μεταρρυθμιστικό πρόγραμμα μεσοπρόθεσμης διάρκειας (πιθανώς 4 ετών). Σύμφωνα με δηλώσεις του Υπουργού Οικονομικών, το πρόγραμμα αυτό θα περιλαμβάνει πολλές μεταρρυθμίσεις και θα εγγυάται την επίτευξη, σε πρωτογενές επίπεδο, ισοσκελισμένων προϋπολογισμών ή ελαφρώς πλεονασματικών. Το “Ελληνικό” έχει την έννοια ότι θα έχει μελετηθεί και αναλυθεί εσωτερικά και δεν θα είναι απλώς το συνοδευτικό κείμενο ενός δανείου. (απορεί κανείς γιατί καμμία από τις κυβερνήσεις μετά το 2009 δεν ετοίμασε κάποιο αντίστοιχο πρόγραμμα – οδικό χάρτη για το μέλλον)
2. Μείωση των πρωτογενών πλεονασμάτων που προβλέπονται στο υφιστάμενο πρόγραμμα από τα επίπεδα του 5% του ΑΕΠ, στο 0% ή λίγο παραπάνω, και,
3. Διαγραφή του μεγαλύτερου μέρους του χρέους, που ίσως είναι και η πιο γνωστή προεκλογική υπόσχεση του ΣΥΡΙΖΑ.

Στα πλαίσια αυτά και δεδομένου ότι η τρόϊκα των ελεγκτών επιβλέπει την υλοποίηση ενός προγράμματος που η ίδια δεν αναγνωρίζει, η κυβέρνηση εκτιμά ότι δεν υπάρχει λόγος να συνεχισθεί η εκκρεμούσα αξιολόγηση του προηγούμενου προγράμματος, ούτε να επιστρέψει η τρόϊκα στην Αθήνα.

Από την άλλη μεριά, οι Ευρωπαίοι εταίροι μας:

1. Περιμένουν να ολοκληρωθεί η τρέχουσα αξιολόγηση και μετά να συζητηθεί με την Ελληνική κυβέρνηση η μορφή της βοήθειας προς την χώρα. Δεδομένης της αδυναμίας πρόσβασης στις αγορές που καθιστά ανέφικτη την εφαρμογή του πλαισίου ECCL (πιστοληπτική γραμμή) η βοήθεια αυτή είναι πιθανόν να προταθεί με τη μορφή τρίτου δανείου/τρίτου μνημονίου.
2. Θεωρούν την προώθηση δομικών μεταρρυθμίσεων και τήρησης των δημοσιονομικών στόχων κεφαλαιώδους σημασίας.
3. Εκτιμούν ότι δεν υπάρχει περίπτωση κουρέματος, αλλά ενδεχομένως να μπορούσε να υπάρξει συζήτηση για περαιτέρω ελάφρυνση του χρέους, κάτι το οποίο προβλέπεται και στις συμφωνίες του 2012.

Το ερώτημα που απασχολεί όλους είναι υπό ποιές προϋποθέσεις θα μπορούσε να επέλθει συμβιβασμός εντός ευρωπαϊκού πλαισίου. Ας δούμε κάποιες παραμέτρους.

Χρέος
Καταρχάς εκτιμούμε ότι κακώς προτάσσεται η συζήτηση για το χρέος. Ο λόγος είναι απλός: για μεγάλο μέρος του χρέους δεν πληρώνουμε ούτε τόκους ούτε κεφάλαιο μέχρι το 2020, ενώ τα επιτόκια είναι πολύ χαμηλά (σχεδόν 2% αν υπολογισθούν οι επιστροφές από την ΕΚΤ). Επομένως, το ετήσιο κόστος εξυπηρέτησης του χρέους ως ποσοστό του ΑΕΠ είναι από τα χαμηλότερα στην Ευρωζώνη και σίγουρα χαμηλότερο από της Πορτογαλίας, Ισπανίας και Ιρλανδίας.

Παρολαυτά, θα μπορούσαν οι λήξεις των ομολόγων να μεταφερθούν ακόμη μακρύτερα στο μέλλον και να κεφαλαιοποιηθούν πιό πολλοί τόκοι, οδηγώντας σε μεγαλύτερη μείωση του κόστους εξυπηρέτησης.

Θεωρούμε ότι μιά τέτοια ρύθμιση χρέους θα μπορούσε να επιτευχθεί στα πλαίσια μιάς ευρύτερης συμφωνίας.

Νέο Πρόγραμμα
Εδώ βρίσκεται όλη η ουσία της διαπραγμάτευσης και το μέλλον της χώρας. Ακόμη και αν υποθέσουμε ότι οι Ευρωπαίοι αποδέχονται τη λογική της αντικατάστασης του υφιστάμενου προγράμματος από ένα νέο, δεν γνωρίζουμε ακόμη ποιό θα είναι αυτό το νέο πρόγραμμα. Την προηγούμενη εβδομάδα προέκυψε ότι δεν είναι έτοιμο προς παρουσίαση και για το λόγο αυτό θα ζητήσουμε ένα “πρόγραμμα γέφυρα” κάποιων μηνών που ακόμη είναι άγνωστο τι θα περιλαμβάνει.

Το Νέο Πρόγραμμα θα μπορούσε να γίνει αποδεκτό από τους Ευρωπαίους στο βαθμό που προβλέπει πρωτογενή πλεονάσματα. Τα πλεονάσματα θα είναι περισσότερο εύκολο να επιτευχθούν εφόσον πετύχουμε μείωση των εξωπραγματικών στόχων για πρωτογενή πλεονάσματα που προβλέπονται στο υφιστάμενο πρόγραμμα. Ενδέχεται επίσης, στα πλαίσια μιάς πανευρωπαϊκής συμφωνίας, να εξαιρεθούν από τα ελλείματα οι δημόσιες επενδύσεις (αυτό βέβαια δεν αναιρεί την ανάγκη χρηματοδότησης των σχετικών επενδύσεων).

Ομως, για να γίνει αποδεκτό το Νέο Πρόγραμμα πρέπει να συμφωνήσουμε σε έναν ελεγκτικό μηχανισμό (νέα τρόϊκα) και στην υλοποίηση σοβαρών διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων που θα είναι συμβατοί με τους δημοσιονομικούς στόχους. Κατά την γνώμη μας, η μάχη των μαχών με τους εταίρους μας θα δοθεί στις μεταρρυθμίσεις. Η κυβέρνηση πρέπει να εισηγηθεί μεταρρυθμίσεις που πράγματι θα διορθώσουν παθογένειες δεκαετιών. Πρέπει επίσης να πείσει τα στελέχη της και την κοινωνία ότι οι προτεινόμενες μεταρρυθμίσεις θα οδηγήσουν σε μία Ελλάδα πλήρως ενταγμένη στο ευρωπαϊκό πλαίσιο. Ισως, οι προγραμματικές δηλώσεις στο τέλος της εβδομάδας να μας κάνουν σοφότερους.

Δυστυχώς, με τις πρώτες κινήσεις της η κυβέρνηση έστειλε το λάθος μήνυμα. Οι μονομερείς ανακοινώσεις κατάργησης σειράς νόμων ή επανεξέτασης ιδιωτικών επενδύσεων, ή άρνησης της τρόϊκας, ή ορισμού ως χρηματοοικονομικού συμβούλου της Lazard, που συμβούλεψε επίσης για το κούρεμα στα πλαίσια του PSI, δημιούργησε κλίμα σύγχυσης και πανικού στους πολίτες, στους εταίρους, στους επενδυτές και στις αγορές καθώς δεν ήταν σαφές πώς θα χρηματοδοτηθούν αυτές οι αλλαγές. Το κλίμα θα προσπαθήσει να αλλάξει αυτή την εβδομάδα ο πρωθυπουργός και ο υπουργός οικονομικών με σειρά συνατήσεων στην Ευρώπη.

Run Yianis Run
Στο μεταξύ ο χρόνος τρέχει και η χώρα πρέπει να εξασφαλίσει ρευστότητα μέχρι να συμφωνηθεί το Νέο Πρόγραμμα. Η τυπική λήξη της παράτασης του υφιστάμενου προγράμματος είναι στις 28 Φεβρουαρίου και μετά την ημερομηνία αυτή η έλλειψη προγράμματος εμποδίζει την χρηματοδότηση του τραπεζικού συστήματος και της χώρας (φυσικά ούτε σκέψη για πρόσβαση στις αγορές με επιτόκια στο 15+%). Ταυτόχρονα, η προεκλογική περίοδος και οι ανακοινωθείσες παροχές κλπ, δυσχεραίνουν την επίτευξη των δημοσιονομικών στόχων του 2015, ανεβάζοντας τις ανάγκες χρηματοδότησης.

Νωρίτερα από τις 28 Φεβρουαρίου, λήγουν έντοκα γραμμάτια, ενώ επίσης πρέπει να ανανεωθεί η απόφαση χρηματοδότησης των τραπεζών μέσω του έκτακτου μηχανισμού της Τράπεζας της Ελλάδος (ELA) κατόπιν άδειας από την ΕΚΤ. Στα έντοκα δεν συμμετέχουν πλέον ξένοι επενδυτές και μάλιστα για να καλυφθεί η προηγούμενη έκδοση η τότε κυβέρνηση αναγκάσθηκε να στραφεί στα διαθέσιμα των ΔΕΚΟ. Επιπλέον, η διεύθυνση εποπτείας της ΕΚΤ έχει διαμηνύσει προς τις τράπεζες ότι δεν επιθυμεί περαιτέρω αύξηση των θέσεών τους σε έντοκα. Αν τέλος, η ΕΚΤ δεν εγκρίνει την ανανέωση του ELA, οι εξελίξεις θα είναι ραγδαίες. Υπενθυμίζουμε ότι η Ιρλανδία και η Κύπρος κατέφυγαν στον μηχανισμό στήριξης όταν η ΕΚΤ απείλησε ότι θα σταματήσει την χρηματοδότηση των τραπεζών.

Ελπίζουμε ότι η νέα κυβέρνηση έχει αίσθηση των κινδύνων και του χρόνου που (δεν) έχει στη διάθεσή της.

Δημήτρης Σκαπινάκης, Οικονομικός Αναλυτής