Η εισήγηση της περιφερειακής παράταξης «Ήπειρος Ανατροπής» στο περιφερειακό συμβούλιο για το υπό διαβούλευση σχέδιο Υπουργικής Απόφασης «Περιφερειακό Πλαίσιο Χωροταξικού Σχεδιασμού και Αειφόρου Ανάπτυξης Περιφέρειας Ηπείρου».

Από:Γιώργος Γκόντζος

Στο πλαίσιο  της συνεδρίασης του Περιφερειακού Συμβουλίου, την Τετάρτη 23 Δεκεμβρίου 2015, με θέμα την αναθεώρηση του Περιφερειακού Πλαισίου Χωροταξικού Σχεδιασμού και Αειφόρου Ανάπτυξης (ΠΠΧΣΑΑ) Περιφέρειας Ηπείρου, η περιφερειακή παράταξη «Ήπειρος Ανατροπής» κατέθεσε τις δικές της προτάσεις για βελτιώσεις και τροποποιήσεις στο υπό διαβούλευση σχέδιο Υπουργικής Απόφασης, για το οποίο εκτιμά ότι αν και γενικά κινείται στη σωστή κατεύθυνση, παρόλα αυτά παρουσιάζει σημαντικές ελλείψεις.

Η «Ήπειρος Ανατροπής» θεωρεί ότι το ΠΠΧΣΑΑ είναι ένα βασικό εργαλείο για την Περιφέρεια Ηπείρου και οφείλουν όλοι οι φορείς και οι πολίτες της περιοχής μας να συμβάλουν στη διαμόρφωσή του με την υπεύθυνη κατάθεση απόψεων, παρατηρήσεων και προτάσεων, πέρα και έξω από συντεχνιακές, τοπικές και ιδιοτελείς λογικές.

Στην εισήγηση της παράταξης που παρουσίασε ο Περιφερειακός Σύμβουλος κ. Βασίλης Τσίκαρης, επισημάνθηκαν μια σειρά από ζητήματα που  παρουσιάζουν ελλείψεις ή αντιφάσεις και χρήζουν ιδιαίτερης προσοχής από τη μεριά της τοπικής κοινωνίας και των φορέων της Ηπείρου, ώστε το ΠΠΧΣΑΑ να αποτελέσει ένα αξιόπιστο και  χρήσιμο εργαλείο  για την ανάπτυξη της περιοχής μας, ενώ δόθηκε ιδιαίτερη έμφαση στην ανάγκη ύπαρξης ενός Στρατηγικού Σχεδίου Εθνικής Αναπτυξιακής Στόχευσης και Προοπτικής, η απουσία του οποίου οδηγεί μέχρι σήμερα στην υιοθέτηση αποσπασματικών αναπτυξιακών και παρεμβατικών προτεραιοτήτων.

ΤΟΠΟΘΕΤΗΣΗ ΤΗΣ ΠΑΡΑΤΑΞΗΣ   “ΗΠΕΙΡΟΣ ΑΝΑΤΡΟΠΗΣ” ΣΤΟ ΥΠΟ ΔΙΑΒΟΥΛΕΥΣΗ

«Αξιολόγηση, αναθεώρηση, εξειδίκευση Περιφερειακού Πλαισίου Χωροταξικού Σχεδιασμού και Αειφόρου Ανάπτυξης (ΠΠΧΣΑΑ) Περιφέρειας Ηπείρου».

Η αναθεώρηση του θεσμοθετημένου το 2003 με βάση το ν.2742/1999 (ΦΕΚ 1451/Β/6-10-2003) ΠΠΧΣΑΑ της Περιφέρειας Ηπείρου, που έπεται της θεσμοθέτησης των υπερκείμενων πλαισίων, ήτοι α) του Γενικού Πλαισίου Χωροταξικού Σχεδιασμού και Αειφόρου Ανάπτυξης και β) των Ειδικών Πλαισίων Χωροταξικού σχεδιασμού και Αειφόρου Ανάπτυξης (ΑΠΕ, Τουρισμού, Βιομηχανίας, Καταστημάτων Κράτησης, Υδατοκαλλιεργειών) αποτελεί ένα βασικό εργαλείο στην αναπτυξιακή προσπάθεια της χώρας μας. Με την έννοια αυτή η υπεύθυνη κατάθεση απόψεων, παρατηρήσεων και επισημάνσεων, πέρα και έξω από συντεχνιακές, τοπικές και ιδιοτελείς λογικές συνιστά βασική υποχρέωση όλων των φορέων και των πολιτών της περιοχής μας. Στο πλαίσιο αυτό η παράταξη μας «Ήπειρος Ανατροπής» εκτιμώντας ότι γενικά το υπό συζήτηση ΠΠΧΣΑΑ κινείται σε μια θετική κατεύθυνση, καταθέτει τους προβληματισμούς και τις προτάσεις της στη συζήτηση του θέματος στο Περιφερειακό Συμβούλιο

Από τη μελέτη των στοιχείων-κατευθύνσεων που παρατίθενται στο σύνολο του υλικού που βρίσκεται υπό διαβούλευση (Μελέτη, παραρτήματα, χάρτες, Σχέδιο ΥΑ, κλπ) προκύπτουν σημαντικές ελλείψεις, αντιφάσεις, νομικές αναντιστοιχίες κλπ που δημιουργούν σημαντικές ασάφειες οι οποίες εύκολα θα μπορούσαν να αξιοποιηθούν προς διάφορες κατευθύνσεις.

Στη συνέχεια, και χωρίς να είναι οι μόνες, γίνεται μια προσπάθεια να  καταγράψουμε τις βασικές ελλείψεις και αντιφάσεις που εντοπίσαμε  και που κατά την άποψή μας θα πρέπει να συμπεριλαμβάνονται στο εξεταζόμενο πλαίσιο. Συγκεκριμένα:

• Θεωρούμε απαραίτητη την ύπαρξη ενός Στρατηγικού Σχεδίου Εθνικής Αναπτυξιακής στόχευσης και προοπτικής. Σε ένα τέτοιο στρατηγικό σχέδιο θα πρέπει να υπακούουν τόσο το Γενικό όσο και το Περιφερειακό Πλαίσιο και συνακόλουθα τα υποκείμενα χωροταξικά σχέδια. Η απουσία ενός τέτοιου στρατηγικού σχεδίου, μέχρι τώρα, οδηγεί στην υιοθέτηση αποσπασματικών αναπτυξιακών και παρεμβατικών προτεραιοτήτων, με πιθανό μακροπρόθεσμο αποτέλεσμα τις άναρχες και δύσκολα αναστρέψιμες παρεμβάσεις, την διοχέτευση πόρων σε μη αποδοτικές κατευθύνσεις κλπ.
• Απαιτείται η εναρμόνιση της μελέτης και συνολικά των συνοδευτικών υλικών του Περιφερειακού Πλαισίου με την ισχύουσα νομοθεσία.
• Εκτιμούμε ότι υπό το πρίσμα των νέων προτεραιοτήτων που ετέθησαν για πρώτη φορά σε εθνικό επίπεδο με πρόβλεψη χρηματοδότησης και αφορούν στη σιδηροδρομική σύνδεση της Ηπείρου και σημαντικούς οδικούς άξονες που θα συμβάλουν στην πραγματική ανάπτυξη του τόπου μας, θα πρέπει να επανεξεταστούν η ιεράρχηση και οι προτεραιότητες υλοποίησης των βασικών αυτών υποδομών, τόσο σε περιφερειακό επίπεδο, όσο και στο χωροταξικό πλαίσιο.
• Δεν γίνεται μια αξιόπιστη αξιολόγηση για την κατάσταση του επαρχιακού οδικού δικτύου και κατά πόσο αυτό μπορεί να υπηρετήσει τις αναπτυξιακές προτεραιότητες και ανάγκες της περιοχής. Αποτέλεσμα της έλλειψης αυτής είναι η απουσία προτάσεων στρατηγικής παρεμβάσεων στο επαρχιακό δίκτυο ώστε αυτό να αποτελέσει ένα συνεκτικό εργαλείο ανάπτυξης.
• Διαπιστώνονται κρίσιμες αντιφάσεις ανάμεσα στις μελέτες-υλικά και το σχέδιο της Υπουργικής απόφασης σε ιδιαίτερα βασικούς τομείς παραγωγικής και αναπτυξιακής δραστηριότητας πχ. ΑΠΕ. Σελ 109 στο Β1 τοπίο αναφέρεται στα Ζαγόρια και επαναλαμβάνεται και για άλλες περιοχές το εξής «…..Όσον αφορά στην εγκατάσταση Αιολικών Σταθμών Παραγωγής Ηλεκτρικής Ενέργειας (ΑΣΠΗΕ) η εγκατάστασή τους εντός των δασικών περιοχών και των δασικών οικοσυστημάτων προτείνεται να γίνεται με τις λιγότερες δυνατές επιπτώσεις στα δασικά οικοσυστήματα και συγκεκριμένα: α) Να αποψιλώνεται η μικρότερη δυνατή δασική έκταση, β) Το οδικό δίκτυο πρόσβασης να ακολουθεί κατά το δυνατόν υφιστάμενους δασικούς δρόμους και να επιτρέπονται μόνον οι απολύτως αναγκαίες νέες διανοίξεις, γ) Οι γραμμές μεταφοράς της ηλεκτρικής ενέργειας να ακολουθούν το οδικό δίκτυο ώστε να αποφεύγεται η επιπλέον αποψίλωση των εκτάσεων.» Ενώ στο σχέδιο ΥΑ σελ 81 αντίστοιχα αναφέρεται «4.2. Αιολικές εγκαταστάσεις. Ως καταρχήν κατάλληλες περιοχές θεωρούνται οι οροσειρές στα Ανατολικά του Ν. Άρτας (Γάβροβο – Όρη Βάλτου, Κοκκινόλακκος των Δ. Γ. Καραϊσκάκη και Κεντρικών Τζουμέρκων) στο Ξεροβούνι (όρια Ν. Άρτας – Ιωαννίνων, Δ. Ζηρού, Αρταίων και Β. Τζουμέρκων) οι ορεινοί όγκοι του Κασσιδιάρη και των Τσαμαντών (Δ. Πωγωνίου, Ζίτσας, Φιλιατών) καθώς και οι ορεινοί όγκοι της ενδοχώρας του Ν. Θεσπρωτίας και Πρεβέζης. Για λόγους προστασίας των τουριστικών πόρων δεν συνιστάται η χωροθέτηση αιολικών εγκαταστάσεων στις κορυφογραμμές των ορεινών όγκων των Ν. Θεσπρωτίας και Πρεβέζης που γειτνιάζουν με τις ευρείες ζώνες τουριστικής ανάπτυξης.» Οι αντιφάσεις αυτές εγκυμονούν κινδύνους χρησιμοποίησης τους αλά καρτ κάτι που μπορεί να οδηγήσει σε κοινωνικές εντάσεις, ματαιώσεις επενδύσεων κλπ. ΣΗΜΕΙΩΝΕΤΑΙ ιδιαίτερα η μη εναρμόνιση του ΠΠΧΣΑΑ με το Ειδικό Πλαίσιο Χωροταξικού Σχεδιασμού για τις ΑΠΕ, όπου η Ήπειρος δεν αναφέρεται καν ως Περιοχή Αιολικής Προτεραιότητας  με αξιοποιήσιμη φέρουσα ικανότητα (ΦΕΚ 2464 Β΄/03-12-2008, παράρτημα ΙΙΙ). Προτείνουμε να προβλεφτούν στο άρθρο 10.4 (και στο παράρτημα 2) του σχεδίου ΥΑ αποστάσεις μεγαλύτερες από τις ελάχιστες που προβλέπει το Ειδικό Χωροταξικό Σχέδιο για τις ΑΠΕ. Η αναγκαιότητα αυτή προκύπτει από το ανάγλυφο της Ηπείρου, την πληθώρα χαρακτηρισμένων παραδοσιακών οικισμών και τα τοπία ιδιαίτερου φυσικού κάλλους που υπάρχουν στην Ήπειρο. Η οπτική ρύπανση από τη χωροθέτηση των αιολικών εγκαταστάσεων να λαμβάνει υπόψη όχι μόνο τις ευρείες ζώνες τουριστικής ανάπτυξης, αλλά και την ύπαρξη των χαρακτηρισμένων παραδοσιακών οικισμών και περιοχών ιδιαίτερου φυσικού κάλλους. Μας βρίσκει τελείως αντίθετους η εγκατάσταση Αιολικών Πάρκων σε δασικές περιοχές ή περιοχές για την πρόσβαση στις οποίες θα απαιτηθούν έργα εκχέρσωσης δασών.
• Στο σχέδιο ΥΑ δεν γίνεται σαφής αναφορά αν τα υλικά (Μελέτη, Παραρτήματα, Τοπίο κλπ) συνιστούν αναπόσπαστο Τμήμα της ΥΑ. Σε οποιαδήποτε περίπτωση αυτό πρέπει να θεραπευτεί κατά τρόπο που να μην επιτρέπει την αλά καρτ χρησιμοποίηση των αντιθέσεων που εντοπίζονται.
• Στο συγκεκριμένο Χωροταξικό σχέδιο δεν υπάρχει πρόβλεψη για τη διαχείριση των υδάτων και δεν ενσωματώνεται το εγκεκριμένο σχέδιο διαχείρισης Υδάτων της Περιφέρειας Ηπείρου (ΦΕΚ2292/Β/2013 ). Ιδιαίτερη αξία προβλέψεων έχει η διαχείριση των υπόγειων υδάτων, καθώς και οι προτεραιότητες που πρέπει να τεθούν σχετικά με την αντιπλημμυρική προστασία, τη βελτίωση και προστασία υδροβιότοπων της περιοχής κλπ.
• Συμφωνούμε γενικά με την τοποθέτηση του ΤΕΕ Ηπείρου (βλέπε στο τέλος της τοποθέτησης) σχετικά με τα: Αεροδρόμιο Ιωαννίνων, Λιμάνι Πρέβεζας, Άρτα, Ζαγοροχώρια. Με τις παρακάτω επισημάνσεις: Σχετικά με το αεροδρόμιο των Ιωαννίνων θεωρούμε ότι, εκτός από την αναγκαία δρομολογημένη αναβάθμισή του, ο ρόλος του θα πρέπει να αντιμετωπιστεί στο πλαίσιο μιας ενότητας παρεμβάσεων που να συμπεριλαμβάνει: Το αεροδρόμιο του Ακτίου, την οδική σύνδεση Ακτίου – Ιόνιας Οδού – Αεροδρομίου Ιωαννίνων. Στο θέμα του λιμανιού της Πρέβεζας εκτιμούμε ότι πρέπει να εξεταστεί η δυνατότητα διατήρησης του περιορισμένου εμπορικού του χαρακτήρα που ισχύει σήμερα.
• Θεωρούμε απαραίτητη τη χωροθέτηση περιοχών ανάπτυξης βιολογικής γεωργίας. Εντοπίζουμε έλλειμμα στην ακριβέστερη οριοθέτηση της Γεωργικής Γης Υψηλής Παραγωγικότητας η οποία με δεδομένο την περιορισμένη έκτασή της στην Ήπειρο επιβάλλεται να προστατευτεί από άλλες χρήσεις.
• Δεν γίνεται αναφορά στο γεωθερμικό πεδίο της Κόνιτσας (Καβάσιλα, Αμάραντος). Πλήρης χαρακτηρισμός του, κατευθύνσεις αξιοποίησής του.
• Θεωρούμε απαραίτητο να υπάρξει εκτίμηση για το τεράστιο πρόβλημα της αιθαλομίχλης στα Ιωάννινα η οποία, κατά την εκτίμησή μας, ήρθε για να μείνει αν δεν σχεδιαστούν και προταχθούν παρεμβάσεις στρατηγικού χαρακτήρα για την αντιμετώπισή του πχ. Αγωγός Φυσικού Αερίου, Δίκτυο κεντρικής θέρμανσης, κλπ. Το συγκεκριμένο πρόβλημα θα έχει σοβαρές επιπτώσεις μακροπρόθεσμα τόσο στην υγεία και την ανάπτυξη, όσο και στον τουρισμό της ευρύτερης περιοχής.
• Θα πρέπει να επανεκτιμηθεί ο ρόλος υγειονομικών υποδομών ιδιαίτερα στη παραλιακή ζώνη, πχ το σχεδιαζόμενο νοσοκομείο Μύτικα, που θα πρέπει να μπορεί να υποστηρίξει με αξιόπιστο τρόπο το ιδιαίτερα ενισχυμένο τουριστικό φορτίο της καλοκαιρινής περιόδου.
• Θεωρούμε ότι δεν ευσταθεί η εκτίμηση που καταγράφεται στο σχέδιο ΥΑ και ορίζει ως ενιαίο αναπτυξιακό άξονα την περιοχή της οροσειράς της Πίνδου από τα Τζουμέρκα μέχρι το Μέτσοβο (άρθρο 5, παρ. 4). Κρίνουμε ότι αν παραμείνει ο χαρακτηρισμός ως ενιαίου άξονα θα αποβεί σε βάρους της αναπτυξιακής προοπτικής της περιοχής των Τζουμέρκων. Άποψή μας είναι ότι θα πρέπει να χωριστούν οι δύο χωρικές ενότητες και να αναθεωρηθούν οι προτεραιότητες παρεμβάσεων του ορεινού οδικού δικτύου που περιγράφονται στο σχεδίου ΥΑ.
• Σε σχέση με τις υδατοκαλλιέργειες στο άρθρο 10.7 να προστεθεί εντός παρενθέσεως μετά τον όρο «κορεσμένες» η εξής φράση: «και δεν κρίνεται σκόπιμη η εγκατάσταση νέων μονάδων μέχρι να διευθετηθούν χωροταξικά οι υφιστάμενες». Επίσης, το άρθρο 10.7.1 του σχεδίου ΥΑ πρέπει να αντικατασταθεί καθώς είναι αντιαναπτυξιακό, αντίθετο με τις διατάξεις του Ειδικού Πλαισίου για τις Υδατοκαλλιέργειες και σε κάθε περίπτωση ισοδυναμεί με την οριστική απαγόρευση της υδατοκαλλιεργητικής δραστηριότητας στην περιοχή. Προτείνουμε να πάρει τη μορφή: «Να προχωρήσει το συντομότερο δυνατό η διαδικασία χωροθέτησης ΠΟΑΥ στην περιοχή κατά τα οριζόμενα στο Ειδικό Πλαίσιο για τις Υδατοκαλλιέργειες, από τις μελέτες της οποίας (ΠΟΑΥ) θα προκύψει, τόσο η διευθέτηση των υφιστάμενων μονάδων, όσο και η επέκτασή τους, αλλά και η δυνατότητα ίδρυσης νέων μονάδων, λαμβάνοντας υπόψη τη φέρουσα ικανότητα της ΠΟΑΥ και τις περιβαλλοντικές συνθήκες αυτής».
• Θεωρούμε απαραίτητο να προβλεφτούν κατευθύνσεις ανάπτυξης υποδομών εκπαίδευσης για επαγγέλματα του πρωτογενούς τομέα.
• Επιβάλλεται το Περιφερειακό χωροταξικό να προβλέπει την αναθεώρηση του ΠΕΣΔΑ και την πλήρη εναρμόνισή του με το θεσμοθετημένο ΕΣΔΑ.
• Θεωρούμε ότι η χωροθέτηση μεγάλου αριθμού Υ/Η σταθμών παραγωγής ενέργειας και Αιολικών Πάρκων, όπως προκύπτει από το χάρτη Π.2γ, θα δημιουργήσει σοβαρά προβλήματα στο υδάτινο δυναμικό της περιοχής και θα υποβαθμίσει οικοσυστήματα ιδιαίτερου φυσικού κάλλους που συνιστούν και την ταυτότητα της Ηπείρου. Απαιτείται η θεσμοθέτηση αυστηρού πλαισίου όρων και προδιαγραφών που θα πρέπει να λαμβάνει υπόψη την ιδιομορφία της περιοχής για την έγκριση μονάδων Η/Υ.
• Το ρυθμιστικό του λεκανοπεδίου Ιωαννίνων εκπονήθηκε στην περίοδο των Καποδιστριακών Δήμων του Λεκανοπεδίου (Παμβώτιδα, Ανατολή, Ιωαννιτών, Πέραμα, Ελεούσα, Μπιζάνι). Η αναγκαιότητα συντονισμού και ρύθμισης των χρήσεων γης και δικτύων λόγω της διοικητικής πολυδιάσπασης του Λεκανοπεδίου επέβαλε την θέσπιση του. Η εκπόνηση της μελέτης του ρυθμιστικού  πραγματοποιήθηκε στην περίοδο της μεγάλης ζήτησης  γης, για  την  οικιστική ανάπτυξη που σχεδιάστηκε με  στόχους διπλασιασμού των κατοίκων του Λεκανοπεδίου. Λόγω  αντικρουόμενων συμφερόντων στην αξιοποίηση της προς ένταξη  γης    παρουσιάζει ατέλειες  και προβλήματα. Στον τομέα ανάπτυξης των δικτύων μεταφορών δεν  δίνει λύσεις στα προβλήματα των διαμπερών κινήσεων στο οικιστικό συγκρότημα της πόλης και των περιφερειακών οικισμών  και δεν εμπεριέχει στρατηγική στόχευση. Η μετεξέλιξη του Δήμου σε Καλλικρατικό με την ενσωμάτωση των πρώην Καποδιστριακών Δήμων εκτός Ελεούσας δημιούργησε νέο πλαίσιο διοικητικής διάρθρωσης και λειτουργίας. Η εφαρμογή του εκπονηθέντος ρυθμιστικού βασικά  σε ένα Δήμο προσθέτει ένα ακόμη γραφειοκρατικό μηχανισμό  ελέγχου των αποφάσεων του Δημοτικού Συμβουλίου και δεν έχει  να συντονίσει δράσεις διαφορετικών διοικητικών οντοτήτων παρά ενός μόνο διοικητικού οργάνου. Προτείνουμε την  αναθεώρηση της μελέτης  σε σχέδιο master plan. Προτείνουμε την ενοποίηση των υφιστάμενων εγκεκριμένων Γ.Π.Σ  των πρώην Καποδιστριακών  Δήμων και  αναθεώρηση τους με νέα μελέτη ενός ενιαίου ΓΠΣ, στη βάση  της νέας κατάστασης που έχει προκύψει από την οικονομική κρίση, στην κατεύθυνση κάλυψης των οικιστικών αναγκών της επομένης εικοσαετίας βάσει των νέων προβλέψεων. Επίσης, απαιτείται επανεξέταση της ανάπτυξης των δικτύων μεταφορών ώστε να επιλυθούν προβλήματα στρατηγικού και τακτικού χαρακτήρα που δεν επιλύθηκαν με την μελέτη του ρυθμιστικού.

Χωρίς να θεωρούμε ότι αυτές είναι οι μόνες παρεμβάσεις που πρέπει να γίνουν στο ΠΠΧΣΑΑ, πιστεύουμε ότι οι προτεινόμενες συμπληρώσεις- τροποποιήσεις από την παράταξή μας συμβάλλουν σε μια πιο ολοκληρωμένη επεξεργασία του ΠΠ, το οποίο θεωρούμε γενικά ότι κινείται στη σωστή κατεύθυνση.