ΟΙ ΕΛΛΗΝΕΣ ΤΗΣ ΝΙΖΝΑΣ-Γράφει ο Σπύρος Εργολάβος συγγραφέας (Σύνδεσμος Αποφοίτων Ζωσιμαίας Σχολής Ιωαννίνων «ΟΙ ΖΩΣΙΜΑΔΕΣ»)

Από:Γιώργος Γκόντζος([email protected])——{..}Είχα παρακαλέσει,κατά την τελευταία εξόρμηση στη Νίζνα,το 2019, τον Αλέξανδρο Μορόζοφ να συντάξει ένα σύντομο κείμενο για τους Ζωσιμάδες,στους οποίους ο ίδιος είχε αφιερώσει το βιβλίο του «Κ α ρ δ ι έ ς Α φ ι ε ρ ω μ έ ν ε ς σ τ η ν Ε λ λ ά δ α»-εννοεί τους Ζωσιμάδες-προκειμένου να το συμπεριλάβουμε στον υπό έκδοση Αναμνηστικό Τόμο με τον τίτλο «ΟΔΟΙΠΟΡΙΚΟ ΣΤΗ ΖΩΗ ΚΑΙ ΣΤΟ ΕΡΓΟ ΤΩΝ ΖΩΣΙΜΑΔΩΝ». Δέχτηκε ασμένως και με πολλές ευχαριστίες την πρόταση.Ώσπου
τελικά,τις προάλλες,που μέσα στο καταφύγιο διΆβασε την ανάρτηση για την επικείμενη έκδοση του Αναμνηστικού Τόμου,μου ,έστειλε το μήνυμα:
«Δέκα φορές την ημέρα τρέχουμε στα καταφύγια για να γλιτώσουμε από τις βόμβες και τους πυραύλους που πέφτουν ασταμάτητα.Αν επιζήσω θα ανταποκριθώ ευχαρίστως στο αίτημά σας» .Και το ερώτημα: Γιατί ;{..}.

Με αυτές  τις γραμμές κλείνει το κείμενό του για τους “Έλληνες της Νίζνας” ο Σπύρος Εργολάβος συγγραφέας , ( Σύνδεσμος Αποφοίτων Ζωσιμαίας Σχολής Ιωαννίνων «ΟΙ ΖΩΣΙΜΑΔΕΣ»).Παρουσιάζει στοιχεία για τον Ελληνισμό της πόλης, την δράση Εθνικών Ευεργετών, και την πρωτοβουλία του ΣΥΝΔΕΣΜΟΥ για την αδελφοποίηση των δύο πόλεων , Ιωαννίνων και Νίζνας.

ΟΙ ΕΛΛΗΝΕΣ ΤΗΣ ΝΙΖΝΑΣ
Η Νίζνα (στα Ουκρανικά Νιzin)βρίσκεται 126 χιλιόμετρα Β.Α. του Κιέβου.Από τα μέσα του 17ου αιώνα μετατρέπεται στο μεγαλύτερο εμπορικό και βιοτεχνικό κέντρο της Ουκρανίας,χάρη στο εμπορικό δαιμόνιο των Ελλήνων που είχαν εγκατασταθεί σ’αυτήν την πόλη, αφού έγκαιρα διέγνωσαν τη γεωγραφική και εμπορική της σημασία.
Ήταν ευτύχημα για τον Ελληνισμό της  Νίζνας η παρουσία εκεί,κατά το έτος 1670,ενός εμπνευσμένου ιερωμένου,του παπά-Χριστοδούλου, από το Αγγελόκαστρο της Αιτωλοακαρνανίας.
. Ιδρύει διαδοχικά τους σωζόμενους και σήμερα Ναούς των Αρχαγγέλων Μιχαήλ και Γαβριήλ,και αργότερα τον μεγαλόπρεπο Ναό των Αγίων Πάντων. Τους προτρέπει να προχωρήσουν στην ίδρυση του Ελληνικού Αδελφάτου της Νίζνας,η συγκρότηση και η λειτουργία του οποίου στηρίχθηκε σε ένα πρωτοποριακό για την εποχή εκείνη Κ α τ α σ τ α τ ι κ ό.Ξεκαθαρισμένα τα καθήκοντα και τα δικαιώματα των μελών του. Πλούσια τα εκκλησιαστικά και διοικητικά προνόμια τα οποία παραχώρησε η Ρωσική Αυτοκρατορία στην οποία υπαγόταν,εκείνη την εποχή η διοικητική περιφέρεια της Ουκρανίας.
Σε σύντομο χρονικό διάστημα οι Έλληνες της Νίζνας ανέπτυξαν αξιοθαύμαστη δραστηριότητα. Δεν αποτελούσαν μια απλή τάξη εμπόρων,αλλά ένα επίσημα αναγνωρισμένο φορέα εξουσίας,καθώς η αξία τους για την οικονομική και πνευματική ανάπτυξη της πόλης και όλης της περιοχής αναγνωρίζεται από όλους. Η Αικατερίνη της Ρωσίας με ειδικό διάταγμα ιδρύει το περίφημο Γ ρ α ι κ ι κ ό  Μ α γ ι σ τ ρ ά τ ο ,ένα είδος ημιανεξάρτητης Ελληνικής Δημοκρατίας,με Έλληνα Δήμαρχο και με πλήρη αυτοδιοικητικά δικαιώματα. Αυτά τα δικαιώματα υπήρξαν το αντίδωρο των προσφορών των Ελλήνων προς τη δεύτερη πατρίδα τους τη Νίζνα, στην οποία ανέπτυξαν αξιόλογη κοινωνική και πνευματική δραστηριότητα για την οποία πολιτογραφήθηκαν στην ιστορία αυτής της πόλης,ως « α ξ ι ο σ έ β α σ τ ο ι
Έ λ λ η ν ε ς Έ μ π ο ρ ο ι.»
Χτίζουν Ε λ λ η ν ι κ ό Σ χ ο λ ε ί ο,το κτίριο του οποίου σώζεται μέχρι σήμερα.Σ’αυτό φοίτησαν παιδιά Ελλήνων και ξένων και η άψογη λειτουργία του έγινε γνωστή στη Ρωσία και έξω από αυτή,προκαλώντας την άμιλλα όλων των Γραικών ,ως «το μόνον φάρμακον της θεραπείας του πάθους των διά τα γράμματα».Πρωταρχική επίσης ήταν η μέριμνά τους για την υγεία και την πρόνοια.Αυτή εκδηλώθηκε με την ίδρυση του πρώτου Ν ο σ ο κ ο μ ε ί ο υ στη Νίζνα από τους Αδελφούς
Ζ ω σ ι μ ά δ ε ς,με την ίδρυση επίσης του πρώτου Φ α ρ μ α κ ε ί ο υ και Γ η ρ ο κ ο –
μ ε ί ω ν ,ενώ ταυτόχρονα στολίζουν την πόλη με καλλιπρεπή οικοδομήματα, ανάμεσα στα οποία ξεχωρίζει μέχρι σήμερα το μεγαλοπρεπές κτίριο της Λ ε σ χ η ς Ε λ λ ή ν ω ν Ε μ π ό ρ ω ν ,στο οποίο στεγάζεται σήμερα το Ι σ τ ο ρ ι κ ό Α ρ χ ε ί ο τ ο υ
Π α ν ε π ι σ τ η μ ί ο υ τ η ς Ν ί ζ ν α ς με αναρίθμητα και πολύτιμα
συγγράμματα Α ρ χ α ί ω ν Ε λ λ ή ν ω ν Σ υ γ γ ρ α φ έ ω ν και π ρ ο τ ο μ έ ς Ε θ ν ι κ ώ ν μας Ε υ ε ρ γ ε τ ώ ν,που σου δίνει την εντύπωση ότι βρίσκεσαι σε ελληνικό ιστορικό ίδρυμα.
Χωρίς να θέλει κανείς να υπερβάλει τα πράγματα,την άριστα οργανωμένη Ε λ λ η –
ν ι κ ή Κ ο ι ν ό τ η τ α της Ν ι ζ ν α ς μπορεί άνετα να την ονομάσει Κο ι ν ό τ η τ α
τ ω ν Η π ε ι ρ ω τ ώ ν. Και τούτο όχι μονάχα γιατί αυτοί υπερτερούσαν αριθμητικά και αποτέλεσαν τον πυρήνα της, αλλά συνέβαλαν ταυτόχρονα στην άρτια οργάνωσή της και στην ελληνοποίηση ενός μεγάλου μέρους της κοινωνίας της Νίζνας.
Από τη Νίζνα ξεκίνησε τη σταδιοδρομία της η οικογένεια του Ψ α λ ι δ α ,εκεί εκδηλώθηκε η αρχική εμπορική δραστηριότητα του Α ν α σ τ ά σ ι ο υ Α β ε ρ ω φ, ιδρυτής του Ελληνικού Σχολείου της Νίζνας υπήρξε ο Α λ έ ξ α ν δ ρ ο ς. Μ π ο ύ μ π α ς από το Μέτσοβο.Στη Νίζνα εγκαταστάθηκε ο Τριαντάφυλλος Δομπόλης πατέρας του Εθνικού Ευεργέτη Ι ω ά ν ν η Δ ο μ π ό λη,έμποροι της Νίζνας
υπήρξαν ο Ζ ώ η ς Κ α π λ ά ν η ς , ο Μ ά ν θ ο ς και ο Γ ε ώ ρ γ ι ο ς Ρ ι ζ ά ρ η ς, οι
Α δ ε λ φ ο ί Ζ ω σ ι μ ά δ ες,από τους οποίους ο Α ν α σ τ α σ ι ο ς και ο Ν ι κ ό λ α- ο ς έζησαν και πέθαναν στη Νίζνα,όπου βρίσκονται και σήμερα οι τάφοι τους, στον περίβολο του Ναού Κωνσταντίνου και Ελένης , τον οποίο οι ίδιοι έκτισαν στο Ελληνικό Ορθόδοξο Νεκροταφείο της Νίζνας.
Αυτά είχαν υπόψη τους ,κατά τη δεκαετία του 1990, οι πρωτεργάτες της Ελληνο-ουκρανικής φιλίας,ο καθηγητής του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων Χρήστος Λασκαρίδης ο οποίος-πρώτος- επισκέφθηκε τη Νίζνα,και ο πρωτοπρεσβύτερος της Ελληνικής Εκκλησίας των Αγίων Πάντων,δημιουργός και διευθυντής του Ιστορικού Αρχείου,Αλέξανδρος Μορόζοφ,που έθεσαν και θέμα αδελφοποίησης των πόλεων των Ιωαννίνων και της Νίζνας.Τη σκυτάλη από τότε παρέλαβε ο Σύνδεσμος Αποφοίτων Ζωσιμαίας Σχολής Ιωαννίνων «ΟΙ ΖΩΣΙΜΑΔΕΣ»,ο οποίος, από το έτος 2000, πραγματοποίησε αλλεπάλληλες επισκέψεις στη Νίζνα,εντατικοποίησε και πέτυχε την αδελφοποίηση των δυό πόλεων,κατέγραψε όλα τα σωζόμενα Ε λ λ η ν ι κ ά Μ ν η μ ε ί α της Νίζνας ,με τη βοήθεια του Αλέξανδρου Μορόζοφ ανέσυρε από το Αρχείο της Ελληνικής Κοινότητας της Νίζνας το πλούσιο και πολύτιμο για το σκοπό του Συνδέσμου αρχειακό υλικό που χύνει άπλετο φως στο μεγαλείο των μεγάλων Εθνικών μας Ευεργετών που έδρασαν στη Νίζνα.Και από τότε πραγματοποίησε αρκετές επισκέψεις και ομαδικές εξορμήσεις συμπατριωτών μας που ήθελαν να γνωρίσουν αυτά τα μέρη που συνδέονται άμεσα με τον Απόδημο Ελληνισμό,και έγιναν με ενθουσιασμό δεκτοί από τους Έλληνες της Νίζνας , από τις τοπικές αρχές της πόλης
και από τον Ε λ λ η ν ι κ ό Σ ύ λ λ ο γ ο της Νίζνας « ΟΙ ΖΩΣΙΜΑΔΕΣ».:
Είχα παρακαλέσει,κατά την τελευταία εξόρμηση στη Νίζνα,το 2019, τον Αλέξανδρο Μορόζοφ να συντάξει ένα σύντομο κείμενο για τους Ζωσιμάδες,στους οποίους ο ίδιος είχε αφιερώσει το βιβλίο του «Κ α ρ δ ι έ ς Α φ ι ε ρ ω μ έ ν ε ς σ τ η ν Ε λ λ ά δ α»-εννοεί τους Ζωσιμάδες-προκειμένου να το συμπεριλάβουμε στον υπό έκδοση Αναμνηστικό Τόμο με τον τίτλο «ΟΔΟΙΠΟΡΙΚΟ ΣΤΗ ΖΩΗ ΚΑΙ ΣΤΟ ΕΡΓΟ ΤΩΝ ΖΩΣΙΜΑΔΩΝ». Δέχτηκε ασμένως και με πολλές ευχαριστίες την πρόταση.Ώσπου
τελικά,τις προάλλες,που μέσα στο καταφύγιο διάβασε την ανάρτηση για την επικείμενη έκδοση του Αναμνηστικού Τόμου,μου ,έστειλε το μήνυμα:
«Δέκα φορές την ημέρα τρέχουμε στα καταφύγια για να γλιτώσουμε από τις βόμβες και τους πυραύλους που πέφτουν ασταμάτητα.Αν επιζήσω θα ανταποκριθώ ευχαρίστως στο αίτημά σας» .Και το ερώτημα: Γιατί ;
Σπύρος Εργολάβος