Κυριακές στο πανί – Ευρωπαίοι Δημιουργοί Φραντσέσκο Ρόζι: Ο Χριστός σταμάτησε στο Έμπολι

Συνεχίζεται το αφιέρωμα στον ευρωπαϊκό κινηματογράφο με τίτλο: Ευρωπαίοι Δημιουργοί, που διοργανώνουν Οι Κυριακές στο πανί, με την ταινία του Φραντσέσκο Ρόζι, Ο Χριστός σταμάτησε στο Έμπολι, Ιταλία, 1979, διάρκεια: 135΄.

Η ταινία θα προβληθεί την Κυριακή 15 Νοεμβρίου 2015 και ώρα 8.30 μ.μ., στον Πολιτιστικό Πολυχώρο «Δημήτρης Χατζής». Η είσοδος για το κοινό είναι ελεύθερη.

Πρόκειται για την αυτοβιογραφική ταινία του Ιταλού συγγραφέα, ζωγράφου και ιατρού Κάρλο Λέβι, από τo Τορίνo, ο οποίος εξορίστηκε το 1935, στον ιταλικό νότο. Πρωταγωνιστούν: Τζιάν Μαρία Βολοντέ, Ειρήνη Παππά, Λέα Μασάρι, Πάολο Μπονταντσέλι

Ο Λέβι δεν είχε μείνει στη Ματέρα, όπου γυρίστηκε ως ταινία το βιβλίο του, αλλά στα γειτονικά Αλιάνο και Γκρασάνο. Οι συνθήκες εξαθλίωσης μέσα στις οποίες ζούσαν οι κάτοικοι σε εκείνη την ξεχασμένη από τις αρχές γωνιά της Ιταλίας ήταν ωστόσο ίδιες και απαράλλακτες, όπως αναφέρει και ο ίδιος στο βιβλίο του. Φτώχεια, δεισιδαιμονία, ελονοσία και άνθρωποι που αναπόφευκτα διαπνέονταν από ένα έντονο σύμπλεγμα κατωτερότητας. «Εμείς δεν είμαστε χριστιανοί, δεν μας θεωρούν ανθρώπους, αλλά ζώα, σαν τα ζώα που έχουν για να τα φορτώνουν, και ακόμη χειρότερα, σαν τα άχυρα, τα άγανα που ζουν την αγγελική ή διαβολική ζωή τους. Γιατί πρέπει να ζήσουμε σε αυτόν τον κόσμο των χριστιανών που βρίσκεται πέρα από τον ορίζοντα και να είμαστε υποχρεωμένοι να υπομείνουμε το βάρος της σύγκρισης;».

Ο συγγραφέας γνώρισε μεν από κοντά την επαρχία της Ματέρα και των γύρω περιοχών, από το 1935 ώς το 1936, αλλά έγραψε το βιβλίο αργότερα στη Φλωρεντία, από τον Δεκέμβριο του 1943 έως τον Ιούλιο του 1944. Ήταν τέτοια η αίσθηση που προκάλεσαν οι εικόνες που περιέγραφε ώστε να χαρακτηριστούν «vergogna nazionale», η εθνική ντροπή ενός κράτους που ήθελε πάση θυσία να κάνει μια φρέσκια αρχή μετά τον πόλεμο. Ο πρωθυπουργός Αλτσίντε ντε Γκάσπερι (1881-1954) επισκέφθηκε τον τρωγλοδυτικό οικισμό, δηλαδή τα Sassi στη Ματέρα, το 1950, και δύο χρόνια μετά υπέγραψε τον πρώτο Ειδικό Νόμο για την εκκένωση του Sassi της Ματέρα και την μεταφορά μεγάλου μέρους του πληθυσμού σε καινούργιες συνοικίες έξω από τον οικισμό της ντροπής.

Το Sassi είναι ανήλιες και σκοτεινές σπηλιές χτισμένες σε άγονους ασβεστολιθικούς σχηματισμούς στο χείλος ενός φαραγγιού.

Μια μικρή ομάδα ανθρώπων με καταγωγή από τις πρώην περιοχές της Μπαζιλικάτα και της Ματέρα αποφάσισαν από τα τέλη της δεκαετίας του ’50 να μην αφήσουν στην τύχη της και την κρατική αδιαφορία την πατρογονική γη. Ίδρυσαν το 1959 τον οργανισμό Circolo culturale la Scalleta, φροντίζοντας μέσα στα χρόνια να διατηρηθεί ο ιστορικός, αρχιτεκτονικός και αρχαιολογικός χαρακτήρας των Sassi. Ανέλαβαν μάλιστα να εκπονήσουν μελέτες για μνημεία αλλά και ήδη από τη δεκαετία του ’60 να συντηρήσουν, και με προσωπική εργασία, υπόσκαφες εκκλησίες. Τη δεκαετία του ’80 ο κόσμος άρχισε δειλά, πολύ δειλά, να επιστρέφει στα εγκαταλελειμμένα υπόσκαφα και τα Sassi να μπαίνουν στον χάρτη και στην ατζέντα κυβερνητικών αποφάσεων. Οι τοπικές Αρχές άρχισαν να νοικιάζουν σπίτια με συμβολικό αντίτιμο με την προϋπόθεση να ανακαινιστούν από τους ενοικιαστές υπό την επίβλεψη ειδικών στα θέματα αναστήλωσης και συντήρησης. To 1993, ανακηρύχτηκε μνημείο παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομιάς από την UNESCO.  Σήμερα, μετά από ένα εκτεταμένο πρόγραμμα ανακαίνισης έχουν μεταμορφωθεί σε κατοικίες, επαγγελματικά και καλλιτεχνικά εργαστήρια, σε ξενοδοχεία, καφέ και εστιατόρια, η Ματέρα θα είναι πολιτιστική πρωτεύουσα Ευρώπης για το 2019.

Στην επαρχία της Ματέρα γυρίστηκαν οι σκηνές της Βηθλεέμ του Πιερ Πάολο Παζολίνι στο Κατά Ματθαίον Ευαγγέλιο (1964) αλλά και οι σκηνές της Ιερουσαλήμ του Μελ Γκίμπσον στα Πάθη του Χριστού (2004). Στα στενά και στα αμέτρητα σκαλοπάτια της Ματέρα έχουν περπατήσει πολλοί σπουδαίοι σκηνοθέτες με τα συνεργεία τους για γυρίσματα ταινιών εποχής και ιδιαίτερα για τις σκηνές εκείνες που διαθέτουν βιβλικό χαρακτήρα.

Η μοναδική ατμόσφαιρα της πέτρινης πόλης που συχνά αποκαλείται «η Καππαδοκία της Δύσης», και σήμερα εύλογα αποτελεί έναν δημοφιλή τουριστικό προορισμό, αιχμαλωτίζει και εντυπωσιάσει το βλέμμα. Η πόλη σήμερα αριθμεί 3.000 κατοίκους στο κέντρο της. Ωστόσο ούτε ο Ροσελίνι ούτε οι αδελφοί Ταβιάνι που τη χρησιμοποίησαν επανειλημμένα ως «πλατό» καθόρισαν τη μοίρα της. Η φήμη όπως και η τύχη αυτού του οικισμού συνδέθηκαν αναπόσπαστα με το «Ο Χριστός σταμάτησε στο Έμπολι».