Δημοτικό Ραδιόφωνο Ιωαννίνων Ο ήχος της πόλης από το 1989 
Από:Γιώργος Γκόντζος([email protected])—- Την συνάντησα στα Γιάννενα , την παραμονή της εκδήλωσης του Γυμνασίου Ανατολής Ιωαννίνων ,εκδήλωση «μνήμης και τιμής για τον ήρωα ,ποιητή και Εθνομάρτυρα ΕΥΑΓΟΡΑ ΠΑΛΛΗΚΑΡΙΔΗ» .Και η αδερφή του ,η Μαρούλα Παλληκαρίδη μίλησε για την εκπομπή «ότι πεις εσύ» (Γιώργος Γκόντζος), στο δημοτικό ραδιόφωνο Ιωαννίνων για τον αγώνα του Ευαγόρα.Ανέδειξε άγνωστες ,συγκλονιστικές στιγμές, από την δράση του, μίλησε για τις απόψεις του, για τις ιδέες του και για όσα τον ώθησαν ,αυτόν ,ένα νέο αγόρι, να αντισταθεί με διάφορους τρόπους απέναντι στους Άγγλους αποικιοκράτες. Έφερε στην επιφάνεια «λεπτομέρειες» της προσωπικότητάς του και κατέθεσε αποκαλυπτικά στοιχεία για την πορεία του μέχρι τον απαγχονισμό του.
(ΕΔΩ) το ηχητικό και ακολουθεί η συνέντευξη
(ΕΔΩ )ηχητικό από την ταινία «Μπροστά στην αγχόνη» στην οποία ακούγεται ο Γιώργος Ζωγράφος να τραγουδά ,σε μουσική Νίκου Μαμαγκάκη , στίχους από το ποίημα του Ευαγόρα Παλληκαρίδη, «ΘΑ ΠΑΡΩ ΜΙΑΝ ΑΝΗΦΟΡΙΑ»
Η ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ
«Ο Ευαγόρας ,θέλω να πιστεύω,ότι από την ζωή του ,από την ζωή που έκανε, ήταν ταμένος, τρόπον τινά,γι’ αυτόν τον αγώνα και την θυσία που έκανε .Ήταν έτοιμος.Και θα μιλήσω για την τελευταία μέρα ,για τις τελευταίες στιγμές, για την τελευταία φορά που τον είδαμε στις κεντρικές φυλακές της Λευκωσίας.Και τολμώ να πω ότι ο Ευαγόρας πίσω από το κλειστόν , το πυκνό σύρμα της κλειστής πόρτας , ήταν τόσο ήρεμος και τόσο πράος, αλλά ταυτόχρονα και πολύ δυνατός,Παρ’ όλη την τραγικότητα των στιγμών , μας χαμογέλασε με εκείνο το γλυκό του χαμόγελο , είχε την δύναμη ακόμα και να μας χαμογελάσει.Ευχήθηκε να είναι ο τελευταίος απαγχονισθείς , ήταν ο τελευταίος ,αλλά είμαι σίγουρη ότι πολλές ώρες πριν οδηγηθεί στην αγχόνη ήταν στην αντίπερα όχθη»
-Ποια στοιχεία ήταν αυτά που τον είχαν «ετοιμάσει»;
«Κατ’ αρχήν ήταν η πίστη του πιστεύω, η πίστη στο θεό και η σιγουριά και η βεβαιότητά του ότι έκανε αυτό που έπρεπε και καταλάβαινε εκείνος ό,τι έπρεπε να κάνει για την πατρίδα του.Έκανε ότι περνούσε από το χέρι του.Μέχρι εκεί που περνούσε από το χέρι του το έκανε και στο τέλος –τέλος προσέφερε τον εαυτό του»
-Πόσων χρόνων είσαστε τότε ,εκείνη την περίοδο;
«Είχαμε δυο χρόνια διαφορά με τον Ευαγόρα.Ήμουν δυο χρόνια μικρότερη..»
-Πότε άρχισε την δραστηριότητά του , να είναι στο προσκήνιο εκείνης της μάχης ,εκείνη την περίοδο;
«Στο προσκήνιο, καλά το θέτετε, στο προσκήνιο πιστεύω ότι έφτασε, ότι ξεκίνησε το 1953.Ο Ευαγόρας το ’53 ήταν 15 χρόνων.Το τονίζω , έχει σημασία , ήταν 15 χρόνων και ήταν Ιούνιος αρχές Ιουνίου που θα γινόταν η στέψη της βασίλισσας, της νυν βασίλισσας της Αγγλίας.Και ως αποικία που ήμασταν , όλο το νησί σημαιοστολίστηκε με Αγγλικές σημαίες , με θυρεούς, ετοιμαζόντουσαν να γιορτάσουν και αυτό με το δίκιο τους βέβαια, να γιορτάσουν την ενθρόνιση της βασίλισσάς τους, την στέψη της βασίλισσάς τους.Και πήραν από τις δημοτικές αρχές της πόλης μας την άδεια και οι δημοτικές αρχές δεν ξέρω γιατί, κατ’ εμέ δεν έπρεπε, παραχώρησαν στους Άγγλους το Ιακώβειο Γυμναστήριό μας ,μας,που χορεύαμε κάθε 25 Μάρτη ,που γιορτάζαμε ,που κάναμε τους αγώνες μας, που κάναμε τις ασκήσεις μας , τις γυμναστικές μας , και το παραχώρησαν.Και το σημαιοστόλισαν στα προπύλαια με μια Αγγλική σημαία..»
-Το δικό σας, το «σας»…
«Επιμένω το δικό μας.Γιατί το σχολείο δίπλα ονομαζόταν Ελληνικό Γυμνάσιο Πάφου.Και στα προπύλαια του Γυμνασίου σε έναν ιστό είχαμε την Ελληνική σημαία , την έβγαλαν και ανάρτησαν την Αγγλική σημαία.Οι μαθητές ,και ο κόσμος, οι μαθητές εξοργίστηκαν ,άρχισαν να διαμαρτύρονται με διαδηλώσεις..Ενώθηκαν μαζί τα τρία σχολεία της Πάφου και αρκετός κόσμος.Ο Ευαγόρας δεν άντεξε σ’ αυτό το πράγμα.Να βλέπεις την Αγγλική σημαία να είναι στημένη στα προπύλαια του Γυμναστηρίου που αθλείτο , γιατί και ο ίδιος ήταν αθλητής …Και ανέβηκε ,σκαρφάλωσε στα προπύλαια και κατέβασε την Αγγλική σημαία.Συνελήφθη για αρκετές ώρες , όπως και άλλοι συμμαθητές του , και πιστεύω ότι από εκεί ήταν το βάφτισμα του Ευαγόρα.Εκείνο ήταν το βάφτισμα,Εγώ τον θυμάμαι αργά το βράδυ που τον άφησαν λεύτερο και γύρισε στο σπίτι , ήταν τόσο θυμωμένος , τόσο οργισμένος.Θυμάμαι τον πατέρα μας που προσπαθούσε να τον ηρεμήσει, να του εξηγήσει ορισμένα πράγματα τέλος πάντων…Κάθισε δέκα λεπτά άκουσε τον πατέρα , αλλά ξαφνικά σηκώθηκε χτύπησε την γροθιά του στο τραπέζι..Πρώτη φορά είχα δει τον αδερφό μου τόσο θυμωμένο , τόσο οργισμένο.Χτύπησε την γροθιά του στο τραπέζι και είπε: « Τι γυρεύει αυτή εδώ μέσα;» Και με το «εδώ μέσα» εννοούσε το σπίτι μας , την Κύπρο .Και με το «αυτή» ,εννοούσε την αυτοκρατορία, την βασίλισσα, την Αγγλική αυτοκρατορία. Και πρόσθεσε: «Να σηκωθεί να φύγει,και η βασίλισσα και η αυτοκρατορία».Αυτό ήταν το πρώτο βάφτισμα για τον Ευαγόρα..».
-Τι ακολούθησε μετά;
« Ήταν από τους πρώτους που γνώρισε για τον αγώνα που θα ξεκινούσε.Και βλέπαμε και εμείς στο σπίτι ,τις διαφορές του.Αργούσε να γυρίσει τα βράδια, ζητούσε από τον πατέρα την άδεια να κοιμηθεί σε έναν φίλο του, ή να διανυκτερεύσει σε άλλη πόλη .Αυτά ήταν προμηνύματα ότι κάπου ήταν «μπλεγμένος».Κάπου , κάτι ετοίμαζε με άλλους..»
-Το επόμενο βήμα του όσον αφορά το γράμμα που άφησε στην τάξη του..
« Τα επόμενα βήματα.. 5 Δεκεμβρίου του ’55 ήμασταν σπίτι….Ο πατέρας μας, η αδερφή μου εγώ και ο Ευαγόρας.Η μητέρα μας ήταν στην εκκλησία , ξημέρωνε η γιορτή του Αγίου Νικολάου.Και ανέφερε, όχι δεν είναι αυτή η λέξη, ανακοίνωσε στον πατέρα μου , έχει σημασία προσέξτε, ανακοίνωσε στον πατέρα μου ότι βγαίνει αντάρτης.Δηλαδή δεν ζήτησε την άδεια του πατέρα, δεν ζήτησε την γνώμη του πατέρα .Ανακοίνωσε!! Δηλαδή είπε :«Πατέρα σου αρέσει, δεν σου αρέσει, η απόφασή μου είναι αυτή .Θα με δικάσουν για οχλαγωγία και ακόμα και να με αθωώσει το δικαστήριο , σίγουρα θα με συλλάβουν και θα με πάνε στα κρατητήρια.Και εγώ δεν μπορώ να με κλείσουν στην φυλακή και βγαίνω αντάρτης στο βουνό»…Μας χαιρέτησε, μας αποχαιρέτησε και από εκείνη την ημέρα δεν ξαναγύρισε ποτέ στο σπίτι ο Ευαγόρας.Όπως μάθαμε αργότερα ,πέρασε από την εκκλησία, είπε σ’ ένα παιδάκι να πάει να φωνάξει έξω την μητέρα, βγήκε η μητέρα έξω την αποχαιρέτησε και έφυγε.Πέρασε από το σχολείο.Πήγε στην τάξη του ,αυτός είχε τον τρόπο να μπει στην τάξη, ήταν απόγευμα και ήταν κλειστό το σχολείο , είχε τον τρόπο να μπει στην τάξη ,τα κατάφερε, το κατόρθωσε…Και άφησε ένα γράμμα προς τους συμμαθητές , το γνωστό «παλιοί συμμαθητές» και το γνωστό ποίημα «Θα πάρω μιαν ανηφοριά»
-Είχε ποιητική φλέβα;
«Είχε, είχε..Ο Ευαγόρας , τον θυμάμαι εγώ από 13, 14 χρόνων να γράφει όπου έβρισκε,Όποιον τετράδιο ,όποιον χαρτί έβρισκε.Εγώ θυμάμαι ακόμα και στο περιθώριο της εφημερίδας , όσο περιθώριο είχε μια εφημερίδα ,ακόμα και εκεί βρίσκαμε γραμμένους στίχους του Ευαγόρα…»
-Πότε συνελήφθη,θυμάστε;
«Θυμάμαι, θυμάμαι…Συνελήφθη 18 Δεκεμβρίου του ’56 .Δηλαδή έμεινε στο βουνό ,αντάρτης, έναν χρόνο και 13 μέρες..Πώς συνελήφθη; Θα άλλαζαν κρησφύγετο , θα πήγαιναν πιο βαθιά στο δάσος.Και με ένα γαϊδούρι φορτωμένο με τα υπάρχοντά τους, μια σόμπα, δυο-τρεις κουβέρτες, λίγα παξιμάδια…Και ο Ευαγόρας με ένα «ΜΠΡΕΝΤ» , το οποίο ήταν αποσυναρμολογημένο,και γρασαρισμένο,ήταν μη χρησιμοποιήσιμο…Και προχωρούσαν στο δάσος.Σε μια απότομη στροφή του δάσους τους περίμεναν οι Άγγλοι με ένα LAND ROVER , με σβησμένα τα φώτα, σβησμένη την μηχανή .Και μόλις έκαναν την στροφή και φάνηκαν οι αντάρτες , άναψαν τα φώτα, άναψαν τη μηχανή.Οι άλλοι σύντροφοι του Ευαγόρα έτρεξαν , έφυγαν, ο Ευαγόρας έμεινε εκεί και τον συνέλαβαν.Εγώ πιστεύω ότι ο Ευαγόρας αν ήθελε να τρέξει και να φύγει , θα έτρεχε πρώτος , ήταν αθλητής. Όμως μου περνά από το μυαλό μου , ότι σκέφτηκε εκείνη την ώρα , ίσως αστραπιαία του πέρασε από το μυαλό, ότι γυρίζω την πλάτη και τρέχω να σωθώ..Και τι γίνεται μετά;Τι θα κάνουν οι Άγγλοι; Θα αρχίσουν να πυροβολούν σίγουρα …Καταλαβαίνετε τι θέλω να πω…Μια σφαίρα στην πλάτη δεν είναι ό,τι το καλύτερο για έναν που είχε τις ιδέες του και έκανε αυτόν τον αγώνα για τον σκοπό που τον έκανε….Οδηγήθηκε μετά σε ένα στρατόπεδο των Άγγλων ,σε ένα στρατόπεδο στην Πάφο..Άρχισε ο πατέρας μας να πηγαίνει κάθε μέρα στην αστυνομία να προσπαθεί να μας επιτρέψουν να τον συναντήσουμε , να τον δούμε…Πέρασαν κάπου δέκα- δεκαπέντε μέρες να μας επιτρέψουν να τον δούμε.Και στην πρώτη επίσκεψη ήταν πολύ καταβεβλημένος , χάλια , τα μάτια του μαυρισμένα , χαμηλωμένα.Και του λέει ο πατέρας: «Ευαγόρα σου μιλάω και κοιτάς κάτω, γιατί;» Και λέει: «Πατέρα το βράδυ δεν με αφήνουν να κοιμηθώ και μου έχουν συνέχεια προβολείς αναμμένους και δεν μπορώ να αντικρίσω το φως τώρα..». Τα βασανιστήρια συνεχίζονταν.Κοιμόταν σε ένα κρεβάτι μόνο , με έναν σουμιέ , χωρίς μια κουβέρτα , τίποτα ,κοιμόταν καταλαβαίνετε εντός εισαγωγικών το «κοιμόταν»…Λοιπόν 14 Φεβρουαρίου 1957 έγινε η προανάκριση , 25 Φεβρουαρίου έγινε η δίκη και η καταδίκη και 13 Μαρτίου για μένα ο απαγχονισμός…»
-Υπήρξαν εκκλήσεις τότε..
«Πάρα πολλές.Και από την Κύπρο και από την Ελλάδα , να χαριστεί η ζωή του Ευαγόρα.Από την Αμερική ένας βουλευτής έκανε έκκληση να τον υιοθετήσει και να τον πάρει στην Αμερική να τον σπουδάσει. Όμως όλα έπεσαν στο κενό..».
-Κατά τον απαγχονισμό ήταν μόνος του;
«Τι εννοείτε;»
-Απέναντι είχε κόσμο;
« Κανένας…Μόνο ο δήμιος και ο διευθυντής των φυλακών και ο ιατροδικαστής.Ούτε καν ιερέας υπήρχε, ούτε καν γονείς, ούτε στην ταφή.Εμείς τον είδαμε για τελευταία φορά , τελευταία ώρα 13 Μάρτη του ’57, γύρω στις τρεισήμισι το απόγευμα.Ο τάφος του μαζί με άλλους 8 απαγχονισθέντες και ένατος ο Ευαγόρας.Και μαζί και τέσσερις αγωνιστές της ΕΟΚΑ υψηλόβαθμους που έπεσαν έξω στις μάχες.Είναι στις κεντρικές φυλακές..Δηλαδή στις κεντρικές φυλακές υπάρχουν εννέα τάφοι με 13 νεκρούς,οι τέσσερις τάφοι είναι διπλοί διότι περίμεναν άλλοι 30 καταδικασμένοι σε θάνατο , για να κάνουν οικονομία χώρου»
-Το μήνυμα που «έστειλε» με τον θάνατό του, όχι μόνο στην Κύπρο, στην Ελλάδα, παγκόσμια , ποιο είναι….
«Το μήνυμα πιστεύω ότι είναι πως για να αποκτήσουμε αυτό που θέλουμε και ειδικότερα την ελευθερία μας που κάθε λαός , κάθε άνθρωπος την δικαιούται , είναι να αγωνίζεσαι.Χωρίς αγώνες , χωρίς να αγωνίζεσαι , δεν θα έρθει κάποιος να σου πει «πάρτην την ελευθερία σου ,φεύγω εγώ, τόσα χρόνια , τόσους αιώνες σε καταδυνάστευα και τώρα ζήσε όπως θέλεις» .Κανείς δεν το κάνει αυτό.Αν δεν το ζητήσεις, αν δεν το απαιτήσεις δεν σου το δίνει κανένας..»
-Το δικό σας μήνυμα , ως αδερφή του Ευαγόρα;
«Το δικό μου μήνυμα..Τι να πω..Εγώ είμαι ένα πετραδάκι ασήμαντο μπροστά στον Ευαγόρα , μπροστά σε όλους τους αγωνιστές..Θέλω τα παιδιά να έχουν πρότυπα.Να πιστεύουν , να τρέφουν τα ιδανικά προς την πατρίδα και προς την ανθρωπότητα και προς την ελευθερία και προς κάθε τι καλό»
