Παρουσίαση έρευνας:Οι οχυρώσεις του τουρκικού στρατού και οι αιχμάλωτοι Τούρκοι στρατιωτικοί στα Γιάννενα του 1913

Από:Γιώργος Γκόντζος—Στην πολύ ενδιαφέρουσα ιστορική έρευνα του ιστορικού ερευνητή Αλέκου Ράπτη, που παρουσιάζεται για πρώτη φορά  σε ειδική εκδήλωση στα Γιάννενα, αναφέρθηκαν σε συνέντευξη τύπου ο κ.Α. Ράπτης και ο κ. Βασίλης Γιαννάκης, μέλος των Δ.Σ. της Δημοτικής Κοινότητας Ιωαννίνων και του Πνευματικού Κέντρου.

Η εκδήλωση θα πραγματοποιηθεί την Τετάρτη 17 Φεβρουαρίου 2016 και ώρα 19.30 στον Πολιτιστικό Πολυχώρο «Δημήτρης Χατζής (παλιά σφαγεία), στο πλαίσιο των εκδηλώσεων για τα «Ελευθέρια 2016» και συνδιοργανώνεται από τη Δημοτική Κοινότητα Ιωαννίνων και το Πνευματικό Κέντρο του Δήμου Ιωαννιτών.

Η έρευνα που θα παρουσιαστεί έχει ως θέμα «οι οχυρώσεις του τουρκικού στρατού και οι αιχμάλωτοι τούρκοι στρατιωτικοί στα Γιάννενα του 1913».

Της ερευνητικής παρουσίασης θα ακολουθήσει μουσική εκδήλωση, στην οποία τα μέλη του Μικρασιατικού Συλλόγου Νεοκαισάρειας, Σταυρούλα Καραντωνίου και Σωφρονία Καψάλη, θα ερμηνεύσουν τουρκόφωνα τραγούδια.

Με δηλώσεις τους, οι κύριοι Αλέκος Ράπτης και Βασίλης Γιαννάκης, κάλεσαν τους Γιαννιώτες να συμμετάσχουν στην εκδήλωση, καθώς θα έχουν την ευκαιρία να παρακολουθήσουν την παρουσίαση ενός ανέκδοτου υλικού, που αποτελεί σημαντικό κομμάτι της ιστορίας της περιοχής.

Τα οχυρωματικά έργα στο Λεκανοπέδιο

Ο κ.  Α.Ράπτης στη συνέντευξη αναφέρθηκε στην εκτεταμένη αμυντική οργάνωση πολλαπλών οχυρώσεων του τουρκικού στρατού στο λεκανοπέδιο Ιωαννίνων.

Όπως είπε, «οι οχυρώσεις σχεδιάσθηκαν και κατασκευάστηκαν το 1909 από γερμανική στρατιωτική αποστολή που έφθασε στα Γιάννενα με επικεφαλής το γερμανός στρατηγός Κόλμαρ φον ντερ Γκόλτζ (Colmar von der Goltz)».

Τα οχυρωματικά αυτά έργα αποτέλεσαν το στρατιωτικό προϊόν της επεκτατικής πολιτικής της Αυστροουγγαρίας ,  που λειτούργησε σαν χείρα βοηθείας  προς την παραπαίουσα άλλοτε κραταιά Οθωμανική αυτοκρατορία κατά τον 19^ο αιώνα, στην περιοχή των Βαλκανίων.

Με αυτή την συγκεκριμένη στρατηγική, διαμορφώθηκαν  μια σειρά από ειδικές συνθήκες πολιτικής προσέγγισης,  με τον «Μεγάλο ασθενή», όπως αποκαλείτο τότε η παραπαίουσα οθωμανική αυτοκρατορία, με απώτερο σκοπό την μελλοντική  εδραίωση της πολιτικής του Deutshe Reich (Γερμανικό Ράιχ), που θα εδράζονταν στον γεωπολιτικό άξονα «Βερολίνο – Βαγδάτη».

Οι δεκάδες στρατιωτικές αποστολές συνεργασίας  της Γερμανίας, σε όλη την οθωμανική επικράτεια, έθεσαν τις βάσεις για την εδραίωση της κυριαρχίας του  Deutshe Reich (Γερμανικό Ράιχ) μέσα στην οθωμανική αυτοκρατορία.

«Ο γερμανός (Πρώσoς), στρατηγός Κόλμαρ φον ντερ Γκόλτζ ήρθε στα Γιάννενα το 1909 συνοδευόμενος από ανώτερο κλιμάκιο γερμανικής στρατιωτικής αποστολής και πραγματοποίησε τις μελέτες αλλά και τις κατασκευές των έργων  για την αμυντική οργάνωση και τα οχυρωματικά της πόλης των Ιωαννίνων.

Οι οχυρωματικές εργασίες του λεκανοπεδίου, της πόλης των Ιωαννίνων,  συνεχίστηκαν και την επόμενη χρονιά, ενώ το 1911 η γερμανική στρατιωτική αποστολή επανήλθε εκ νέου στα Γιάννενα, προς επιθεώρηση των οχυρωματικών έργων, αλλά και για να παραδώσει τα συμφωνηθέντα έργα στην τουρκική στρατιωτική διοίκηση της πόλης, στον στρατηγό Εσάτ Πασά», είπε ο κ. Ράπτης.

Μέχρι το 1912, είχε σχεδόν αποπερατωθεί το έργο της οχυρώσεως και όταν πλέον είχε αρχίσει η επιστράτευση του τουρκικού στρατού, η οχύρωση είχε συμπληρωθεί με ταχύσκαπτα έργα, συρματοπλέγματα και με θέσεις πυροβολαρχιών εκστρατείας.

Το κόστος των οχυρωματικών έργων έφτασε περίπου σε 2,5 εκατομμύρια τουρκικές λίρες της εποχής, περίπου 58 εκατομμύρια γαλλικά φράγκα, ενώ για την κατασκευή τους δούλεψαν περίπου 600 κρατούμενοι των φυλακών της Κωνσταντινούπολης που μεταφέρθηκαν στα Γιάννενα. Κρατούμενοι κατά κανόνα τούρκοι στρατιωτικοί που είχαν συλληφθεί στην περίοδο του κινήματος των νεοτούρκων.

Παρουσιάζονται ιστορικά ντοκουμέντα για τους Τούρκους αιχμαλώτους

Σημαντικά ιστορικά ντοκουμέντα σχετικά με τους Τούρκους αιχμαλώτους, πρόκειται να παρουσιαστούν στην εκδήλωση της Τετάρτης. Όπως είπε ο κ. Ράπτης, «πρόκειται για ένα ανέκδοτο υλικό που προέρχεται και από τις δύο πλευρές, Ελληνική και Τουρκική. Για την πρόσβαση στα ιστορικά ντοκουμέντα από την τουρκική πλευρά, ήταν σημαντική η βοήθεια που μου έδωσε ο καθηγητής του πανεπιστημίου της Κωνσταντινούπολης, Ουσγκούρ Οσγκάν»

Με την πτώση της πόλης των Ιωαννίνων 33 χιλιάδες οθωμανοί τούρκοι  στρατιώτες, (33.000), αποτέλεσαν αρχικά την πρώτη ενότητα αιχμαλώτων πολέμου για τον ελληνικό στρατό. Από αυτούς οι 800 ήταν αξιωματικοί του στρατού, ενώ οι 6 χιλιάδες, (6.000), ήταν τραυματίες και άρρωστοι στρατιώτες.

Τα οικονομικά κόστη που επιβάρυναν  το τότε  ελληνικό κράτος για την μεταφορά των χιλιάδων τούρκων αιχμαλώτων πολέμου, ήταν τεράστια, καθώς πριν από την πτώση των Ιωαννίνων είχε ληφθεί υπ΄ όψη ότι το κόστος (50.000) πενήντα χιλιάδων οθωμανών τούρκων   αιχμάλωτων  πολέμου, θα στοίχιζε τουλάχιστον (5) πέντε εκατομμύρια γαλλικά φράγκα της εποχής.

Τον Μάρτιο του 1913, ο συνολικός αριθμός των τούρκων κρατουμένων αιχμαλώτων πολέμου στην Ήπειρο, ήταν περίπου 100 χιλιάδες άνδρες.

Από την έναρξη του Α΄ Βαλκανικού πολέμου στις 9 Οκτωβρίου 1912, έως και τη λήξη του πολέμου με την υπογραφή της συνθήκης ειρήνης στις 30 Μαΐου 1913, οι αιχμάλωτοι τούρκοι στρατιωτικοί, μετήχθησαν σε 32 στρατόπεδα αιχμαλώτων πολέμου ανά την Ελλάδα. Σε διάφορες πόλεις της Στερεάς Ελλάδας λειτούργησαν 6 στρατόπεδα αιχμαλώτων συμπεριλαμβανομένου και της Αθήνας, στην Πελοπόννησο λειτούργησαν 14, στην Θεσσαλία 3, στην Εύβοια 2 και στα Νησιά του Ιονίου 8 συνυπολογισμένων και των νησιών Πόρος και Μακρόνησος.

Το ελληνικό κράτος εφάρμοσε κατά γράμμα τις διεθνείς συνθήκες που αναφερόταν στο Δίκαιο περί αιχμαλώτων πολέμου. Έτσι λοιπόν δια του άρθρου 17 της Συνθήκης της Χάγης κατέβαλε στους τούρκους αιχμαλώτους πολέμου, την αντίστοιχη μισθοδοσία, σε δραχμές της εποχής, ανά μήνα όπως αυτή προβλεπόταν και κατεβάλλετο στους ομοιόβαθμους τους  αξιωματικούς, υπαξιωματικούς και στρατιώτες του ελληνικού στρατού.

Την 1^η Νοεμβρίου 1913 υπογράφηκε η Συνθήκη Ειρήνης μεταξύ της Ελλάδας και της Τουρκίας, ενώ στις 4 Νοεμβρίου του ιδίου έτους με διαταγή του Υπουργείου των Στρατιωτικών, άρχισε η σταδιακή αποστράτευση των εφέδρων από τις τάξεις του ελληνικού στρατού σηματοδοτώντας ουσιαστικά  και το τέλος του Α΄ Βαλκανικού πολέμου αλλά και την προετοιμασία της Ελλάδας για την είσοδό της στον 1^ο παγκόσμιο πόλεμο.