Ο «Μεγάλος Ερωτικός» του Μάνου Χατζιδάκι στο Πνευματικό Κέντρο του Δήμου Ιωαννιτών

Το Πνευματικό Κέντρο Δήμου Ιωαννιτών συνεχίζει τις διαδικτυακές εκδηλώσεις του, που προβάλλονται από το κανάλι του στο ΥοuTube: https://www.youtube.com/channel/UCvNHNaL3WUPE7pZyzcsL2mA

Την Παρασκευή 9 Απριλίου 2021, στις 21:00, προβάλλεται ένα αφιέρωμα στον Μάνο Χατζιδάκι και τον «Μεγάλο Ερωτικό».

Ερμηνεύουν η σοπράνο Ειρήνη Δόβα και ο βαρύτονος Αχιλλέας Φρέστας. Στο πιάνο συνοδεύει η Γεωργία Αναστάση και στο κλαρινέτο και στο σαξόφωνο ο Ελευθέριος Καραγιάννης, ο οποίος έχει και την επιμέλεια της ενορχήστρωσης.

Αποσπάσματα από ποιήματα που αναφέρονται στον έρωτα διαβάζουν ο Δήμαρχος Ιωαννίνων, Μωυσής Ελισάφ, και η Μαρία Στρατσάνη, δρ. Φιλοσοφίας και πρώην διευθύντρια του Πνευματικού Κέντρου.

Ο Μάνος Χατζιδάκις ξεκίνησε να γράφει τον «Μεγάλο Ερωτικό» στη Νέα Υόρκη τον Ιούνιο του 1972 πάνω σε ποίηση αρχαίων και σύγχρονων Ελλήνων ποιητών και τον ολοκλήρωσε στην Αθήνα τον Οκτώβριο της ίδιας χρονιάς. Στο εσώφυλλο υπάρχει επεξηγηματικό σημείωμα του Μάνου Χατζιδάκι γραμμένο στις 28 Νοεμβρίου 1972:

«Ο Μεγάλος Ερωτικός δεν φοράει γραφικά τοπικά ρούχα. Φοράει δικά του που συνθέτουν δύσκολους συνδυασμούς ήχων, ανάλαφρων χρωμάτων και ποιητικών ονείρων. Δεν περιέχει μηνύματα που εύκολα τα σβήνουν οι βροχές. Δεν αντιστέκεται.

    Από άσματος άρχεσθαι
    και επί των μελισμάτων αυτού
    και άδετε μετ’ εμού.

Η σειρά που ακολουθούν τα ποιήματα αυτά των Ελλήνων ποιητών σχηματίζει έναν αδιάσπαστο κύκλο τραγουδιών, μια λειτουργία για τον Μεγάλο Ερωτικό, κάτι σαν τους εσπερινούς Αγίων σ’ ερημοκκλήσια μακρινά με τη συμμετοχή φανταστικών αγγέλων, εραστών, παρθένων και εφήβων. Είναι μια λιτανεία περίεργη, όμως και τόσο φυσική, στην εσωτερική κι απόκρυφη ζωή μας.

Προσπάθησα να δημιουργήσω απλά τραγούδια, αλλά όχι κι εύκολα. Γι’ αυτό διάλεξα με προσοχή τους τραγουδιστές που θα τα ερμήνευαν.

Και πρώτα η Φλέρυ Νταντωνάκη, με πάθος, σπάνια φωνή κι εσωτερική ένταση, και ο Δημήτρης Ψαριανός, απέριττος, νεανικός και γνήσια λαϊκός. Και οι δυο τους, τραγουδώντας στον «Μεγάλο Ερωτικό», νομίζω ότι δίνουν μαθήματα ήθους, αλήθειας και μαγείας στο λαϊκό τραγούδι. Με τα τραγούδια αυτά αποτείνομαι στην πιο κρυφή ευαισθησία των νέων ανθρώπων κάθε ηλικίας κι όχι στους εφήμερους και ανεξέλεγκτους ερεθισμούς τους.

Τα τραγούδια αυτά δεν είναι αισθησιακά. Λειτουργούν πέρα απ’ την πράξη, στο βαθύ αίσθημα που χαρακτηρίζει οποιαδήποτε σχέση, κάθε μορφής, αρκεί να περιέχει τις προϋποθέσεις για ανθρώπινη επικοινωνία.

Ο Μεγάλος Ερωτικός είναι μια σειρά από λαϊκά τραγούδια, που γράφτηκαν πρώτ’ απ’ όλα για να επικοινωνήσω εγώ ο ίδιος με όλα τα ελληνικά πρόσωπα που αγαπώ βαθιά, αυτά που γνώρισα, αυτά που θα γνωρίσω κι αυτά που δεν θα μπορέσω ποτέ μου να γνωρίσω. Κι ακόμη, μες απ’ αυτά, να ενωθώ με την ψυχή του τόπου μου, σε μια λειτουργία αθάνατη, ερωτική κι ελληνική».

Σε μια συνέντευξη που έδωσε ο Μάνος Χατζιδάκις στα «Νέα», στις 16 Δεκεμβρίου 1972, ο δημοσιογράφος Γιώργος Πηλιχός τον ρωτά αν αποτελεί πρόκληση ένας ακόμη δίσκος του με ερωτικά τραγούδια, τη στιγμή που μια όλο και πιο ανήσυχη νεολαία απαιτεί και από τους συνθέτες συμμετοχή στα προβλήματα του καιρού. Και ο Χατζιδάκις απαντά, μεταξύ άλλων:

«Εγώ δεν γράφω ερωτικά τραγούδια, αλλά για τον έρωτα. Και ο έρωτας παραμένει πάντα ένα πρόβλημα, όχι μόνο του καιρού μας, αλλά όλων των καιρών».

Στον Μεγάλο Ερωτικό ερμηνεύονται έντεκα ποιήματα από διάφορες εποχές της ελληνικής γλώσσας: Aπό την Σαπφώ (Κέλομαί σε Γογγύλα, στην αιολική διάλεκτο), τον κλασσικό Ευριπίδη (Έρωτα εσύ, χορικό από τη Μήδεια, σε μετάφραση Παντελή Πρεβελάκη), την Ελληνιστική της Βίβλου (Κραταιά ως θάνατος αγάπη, από το Άσμα Ασμάτων του Σολομώντα), έως την αναγεννησιακή Κρήτη (Πάθη από τον έρωτα, από την Ερωφίλη του Χορτάτση) έως τη νεοελληνική παράδοση (Τα Λιανοτράγουδα), τον Σολωμό (Το όνειρο), τον Καβάφη (Μέρες του 1903), τον Γιώργο Σαραντάρη (Ποιος είν’ τρελός από έρωτα), τη Μυρτιώτισσα (Σ’ αγαπώ), τον Οδυσσέα Ελύτη (Με την πρώτη σταγόνα της βροχής) και τον Νίκο Γκάτσο (Πέρα στο θολό ποτάμι από το θεατρικό του Λόρκα Περλιμπλίν και Μπελίσα, που ανέβηκε από το Θέατρο Τέχνης, 1958-59).

Το εξώφυλλο του δίσκου είναι έργο του Γιάννη Μόραλη.