Παρουσίαση της Μελέτης Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων για το έργο “Διαμόρφωση–ανάκτηση παραλίμνιας έκτασης λίμνης Παμβώτιδας στην περιοχή Βοτανικός, Δήμου Ιωαννιτών, Ν.Ιωαννίνων ” με φορέα πραγματοποίησης του έργου το Φορέα Διαχείρισης Λίμνης Παμβώτιδας.

(Σύμφωνα με τον Ν. 4014/2011 «Περιβαλλοντική αδειοδότηση έργων και δραστηριοτήτων…»  και την ΚΥΑ 1649/45/2014 και ύστερα από την με αριθ. πρωτ. 29734/872/11.3.15 Ανακοίνωση – Πρόσκληση του Περιφερειακού Συμβουλίου, το Δημοτικό Συμβούλιο και η Επιτροπή Ποιότητας Ζωής καλούνται να εκφράσουν τη γνώμη τους κατά το έντυπο Δ11 του παραρτήματος Α της σχετικής ΚΥΑ στο χρονικό διάστημα από 13-03-2015 έως και 28-4-2015.  Η παράλειψη γνωμοδότησης δεν εμποδίζει την πρόοδο της διαδικασίας.)

Α) Συνοπτική Περιγραφή του έργου

Μελέτη διαμόρφωσης – ανάκτησης παραλίμνιας έκτασης – Εισαγωγή

Η παρούσα μελέτη αφορά τη φυτοτεχνική μελέτη των ιχθυολεκανών στην περιοχή Βοτανικός του Δήμου Ιωαννιτών. Πρόκειται για εξαιρετικά σημαντικό χώρο της πόλης προκειμένου να αναδειχτεί η παραλίμνια περιοχή, που ξεκινά από το Πάρκο Ερμηνείας Οικοσυστήματος Λίμνης Παμβώτιδας και εκτείνεται μέχρι την πρώτη γέφυρα του νέου πεζόδρομου-ποδηλατόδρομου.

Ο κατάλληλος σχεδιασμός σε συνδυασμό με τη γειτονική λίμνη μπορεί να αναδείξει το λιμναίο τοπίο και να διατηρήσει ή και να αυξήσει τη βιοποικιλότητα της περιοχής καθώς αυξάνονται δραστικά οι φυτεύσεις (με είδη μάλιστα που προσελκύουν βιοποικιλότητα) και η συνέχεια τους προσδίδοντας έτσι κατάλληλα ενδιαιτήματα, τροφή, αλλά και μέσο μετακίνησης πολλών ειδών (έντομα, πεταλούδες, πουλιά). Επιπλέον θα αποδώσει στην τοπική κοινωνία ένα μεγάλης κλίμακας, αναβαθμισμένο αισθητικά, λειτουργικά και οικολογικά υπαίθριο χώρο. Επισημαίνεται ότι σε μια περίοδο βαθιάς οικονομικής κρίσης, κατάλληλοι δημόσιοι υπαίθριοι χώροι (παρόχθιες περιοχές, πάρκα, πλατείες) μπορούν να δώσουν μια χωρίς κόστος διέξοδο, σε δημότες κάθε ηλικίας για αναψυχή, περίπατο, ξεκούραση, βελτίωση της φυσικής και ψυχολογικής τους κατάστασης, κοινωνικές επαφές, παιχνίδι των παιδιών. Πρόσθετα, η ανάκτηση της όχθης με παράλληλη δημιουργία αναβαθμισμένων πράσινων υπαίθριων χώρων, θα αποτρέψει ασύμβατες χρήσεις με την Προστατευόμενη Περιοχή.

Σκοπός

Η διαμόρφωση των ιχθυολεκανών έχει σκοπό την ανάκτηση της παλιάς όχθης, τη μείωση των αρνητικών περιβαλλοντικών επιπτώσεων της πόλης, την αναβάθμιση του λιμναίου οικοσυστήματος (οικολογική, αισθητική, λειτουργική) και την κάλυψη των αναγκών των χρηστών για αναψυχή, ανάπαυση, εκπαίδευση, επικοινωνία και επαφή με τη φύση.

Στόχοι σχεδιασμού

1) Η διατήρηση φυσικών εκτάσεων

2) Η αύξηση βιοποικιλότητας

3) Η δημιουργία ποικίλων χώρων που να καλύπτουν το φάσμα αναγκών όλων των χρηστών

4) Η δημιουργία ενός αναβαθμισμένου αισθητικά χώρου.

5) Η αύξηση πρασίνου με φύτευση κυρίως φυτών της τοπικής χλωρίδας.

6) Η δημιουργία διαδρομών πρόσβασης και διαδρομών περιπάτου.

7) Η παροχή για σκίαση και καταφύγιο.

8) Η δημιουργία χώρου που βοηθά στην κατανόηση του περιβάλλοντος και προσφέρει τη δυνατότητα επαφής με τα στοιχεία της φύσης.

9) Η δημιουργία χώρου που να προσφέρει ευκαιρίες για πραγματοποίηση κοινωνικών επαφών, συναντήσεων και γνωριμιών.

10) Η δημιουργία χώρων που συμβάλλουν στην εξυγίανση του αστικού περιβάλλοντος.

11) Η παροχή κατάλληλου χώρου για περιστασιακές εκδηλώσεις, γιορτές, συναντήσεις.

Ο σχεδιασμός που επιλέγεται είναι νατουραλιστικός δηλαδή τα φυτά συνδυάζονται σε ομάδες ή συστάδες οργανικών μορφών αντιγράφοντας αντίστοιχες μορφές της φύσης ώστε το τελικό αποτέλεσμα να δείχνει όσο γίνεται φυσικό. Οι φυτεύσεις συνίσταται από μεγάλη ποικιλία φυτών της ελληνικής κυρίως χλωρίδας ώστε να υποστηρίζουν μεγάλο εύρος βιοποικιλότητας. Επιλέγονται φυτά προσαρμοσμένα στους περιβαλλοντικούς παράγοντες της περιοχής, που δεν έχουν μεγάλες απαιτήσεις συντήρησης. Επιπλέον διατηρούνται μεγάλες ανοικτές εκτάσεις κατάλληλες για άτυπη αναψυχή, ελεύθερο παιχνίδι και υπαίθριες πολιτιστικές, περιβαλλοντικές ή κοινωνικές εκδηλώσεις.

Στο τμήμα δίπλα στο περιβαλλοντικό πάρκο του Φορέα Διαχείρισης (άτυπος χώρος στάθμευσης), περιλαμβάνονται καθιστικοί χώροι, βρύσες, παιδότοπος, πινακίδες ενημέρωσης, παρατηρητήρια, διαδρομή περιπάτου, κ.ά. Το τμήμα μετά το περιβαλλοντικό πάρκο (παλιές ιχθυολεκάνες) αφήνεται πιο ανέπαφο, ενδείκνυται για περισσότερο παθητικές δραστηριότητες όπως περίπατοι, παρατήρηση τοπίου, περισυλλογή, παρατήρηση πουλιών, φωτογραφία άγριας φύσης, ελεύθερη αναψυχή, επαφή με τη φύση.

Κατά μήκος του έργου από την πλευρά του δρόμου φυτεύονται θάμνοι (κυρίως αειθαλείς σε μεγάλες ομάδες και λίγοι φυλλοβόλοι για να προσδώσουν εποχιακό ενδιαφέρον) για να διαχωρίσουν το χώρο πρασίνου από το γειτονικό δρόμο. Μεταξύ των ομάδων διατηρούνται κενά ώστε να επιτρέπεται πρόσβαση αλλά και να εξασφαλίζονται θέες προς τη λίμνη. Οι ομάδες θάμνων επαναλαμβάνονται για να εξασφαλίσουν την ενότητα και συνέχεια του χώρου. Θα κατασκευαστεί λιθόκτιστο τοιχίο περιμετρικά της ακτογραμμής ύψους 1,0 m που θα χρησιμεύει ως κυματοθραύστης. Θα γίνει μερική καθαίρεση του εξωτερικού αναχώματος και θα δημιουργηθεί χώρος λιμενισμού μικρών σκαφών και χώροι για οικολογικές – αθλητικές δράσεις.  Στο τμήμα που δημιουργείται το λιμανάκι φυτεύονται πλατάνια από την πλευρά του δρόμου, γραμμικά, σε μεγάλες αποστάσεις μεταξύ τους, ώστε να μην εμποδίζονται οι θέες προς τη λίμνη και το πάρκο.

Β) Αναμενόμενες επιπτώσεις κατά τη φάση κατασκευής – λειτουργίας του έργου

Έδαφος – Μορφολογία

Περιβαλλοντικές επιπτώσεις κατά την κατασκευή του έργου                                                                           .             Οι επιπτώσεις από την κατασκευή του έργου στη μορφολογία και το έδαφος σχετίζονται κυρίως με τις χωματουργικές εργασίες, στο πρώτο από τα στάδια υλοποίησης. Η έκταση επί της οποίας σχεδιάζεται η διαμόρφωση της περιοχής είναι πεδινή αλλά όχι επίπεδη. Ως εκ τούτου, οι χωματουργικές εργασίες έχουν κυρίως ως εξης: σε θέσεις που υπάρχουν μικρές  ιχθυολεκάνες, θα επιχωματωθούν ενώ για ιχθυολεκάνες μεγάλου μεγέθους, επιδιώκεται η κατά το δυνατόν διατήρηση της υφιστάμενης κατάστασης, έτσι ώστε να μην οδηγηθούμε σε εκτεταμένες επιχωματώσεις αφού στόχος είναι η κατά το δυνατόν επαναφορά της αρχικής όχθης.

Περιβαλλοντικές επιπτώσεις κατά την αξιοποίηση των χώρων πρασίνου                                                           .      Οι δραστηριότητες που συνθέτουν τη λειτουργία του έργου δεν περιέχουν πηγές ρύπανσης του εδάφους. Κατά τη λειτουργία του έργου δεν αναμένεται η χρήση τοξικών ή επικίνδυνων ουσιών, η απόρριψη ή διαρροή των οποίων επί του εδάφους θα μπορούσε να αλλοιώσει τη σύστασή του.

Ατμόσφαιρα

Περιβαλλοντικές επιπτώσεις κατά την κατασκευή του έργου                                                                                    . Οι επιπτώσεις στη ατμόσφαιρα κατά τη φαση κατασκευής του έργου προέρχονται από:

• τα καυσαέρια των οχημάτων και μηχανημάτων που χρησιμοπιούνται στις κατασκευαστικές δραστηριότητες
• την εκπομπή σκόνης κατά την εκτέλεση των χωματουργικών εργασιών και εργασιών διαμόρφωσης του χώρου

Από τα παραπάνω καθίσταται εμφανές ότι τα στάδια κατασκευής που συνήθως ευθύνονται για επιπτώσεις στο ατμοσφαιρικό περιβάλλον, έχουν ελαχιστοποιηθεί στο σχεδιασμό υλοποίησης του υπό μελέτη έργου, διαμέσου της επιλογή σύγχρονων μεθόδων και υλικών.

Οι επιπτώσεις στην ατμόσφαιρα από τα στάδια κατασκευής, εκτιμάται ότι θα είναι ιδιαίτερα περιορισμένες για τον εξής λόγο: Οι εκπομπές από τα καυσαέρια των οχημάτων και μηχανημάτων και οι εκπομπές σκόνης θα είναι περιορισμένες λόγω του μικρού χρόνου κατασκευής.

Περιβαλλοντικές επιπτώσεις κατά την αξιοποίηση των χώρων πρασίνου                                                                  . Κατά τη λειτουργία του έργου δεν αναμένονται άλλες πηγές ρύπανσης. Αντίθετα η αύξηση πρασίνου με διάφορα φυτά συμβάλλει στην απελευθέρωση οξυγόνου από αυτά.

Οικοσυστήματα, χλωρίδα, πανίδα

Περιβαλλοντικές επιπτώσεις κατά την κατασκευή του έργου                                                                                               . Στην άμεση περιοχή του έργου, δεν απαντώνται δασώδεις σχηματισμοί λόγω της χρήσης της περιοχής και της γειτνίασης με το δομημένο περιβάλλον.

Συνεπώς, η διαμόρφωση της παραλίμνιας έκτασης, η οποία περιορίζεται εντός συγκεκριμένου, χλωριδικά υποβαθμισμένου χώρου, δεν συνοδεύεται από επιπτώσεις στη βλάστηση. Συγχρόνως, η φύση των κατασκευαστικών εργασιών δεν συνδέεται με επιπτώσεις εκτός χώρου, στη χλωρίδα της άμεσης ή ευρύτερης περιοχής. Συμπερασματικά, οι αρνητικές επιπτώσεις της κατασκευής του έργου στη χλωρίδα, αναμένονται σχεδόν μηδενικές.

Παράλληλα, θα πρέπει να συνεκτιμηθεί το γεγονός ότι, με την ολοκλήρωση της κατασκευής, προβλέπονται εκτεταμένες φυτευτικές διαμορφώσεις. Οι διαμορφώσεις αυτές συνίστανται στην εγκατάσταση δένδρων και θάμνων, σε ομάδες ή συστάδες οργανικών μορφών αντιγράφοντας αντίστοιχες μορφές της φύσης ώστε το τελικό αποτέλεσμα να δείχνει όσο γίνεται φυσικό, σε όλη την επιφάνεια. Τα είδη θα επιλεγούν από την ενδημική κυρίως χλωρίδα με μεγάλη ποικιλία φυτών ώστε να υποστηρίζουν μεγάλο εύρος βιοποικιλότητας. Συνεπώς, το τελικό αποτέλεσμα της υλοποίησης του έργου θα είναι ένας σημαντικός εμπλουτισμός της βλάστησης της άμεσης περιοχής.

Ως προς την πανίδα, η οποία ανήκει στη ζώνη χαμηλών υψομέτρων και καλύπτεται κατά κύριο λόγο από γεωργικές καλλιέργειες, εμφανίζονται τυπικά είδη πανίδας ευρείας κατανομής και ευκαιριακού χαρακτήρα ως προς το βιότοπο. Τα μικρά τρωκτικά (Rattus, Apodemus, Mus) καθώς και μεγαλύτερα θηλαστικά όπως η αλεπού (Vulpes vulpes), ο σκαντζόχοιρος (Εrinaceus concolor), το κουνάβι (Μartes foina) και ο ασβός (Μeles meles) που συχνά ευνοούνται από τις ανθρωπογενείς δραστηριότητες, απαντώνται με βεβαιότητα στην περιοχή.

Κατά την κατασκευή του έργου, με τη διατάραξη του επιφανειακού εδαφικού στρώματος που συνεπάγονται οι χωματουργικές εργασίες, αλλά και το θόρυβο από το χρησιμοποιούμενο εξοπλισμό, αναμένεται να επιφέρουν τοπικές οχλήσεις στην πανίδα που αναφέρθηκε παραπάνω. Οι οχλήσεις αυτές περιορίζονται εντός των ορίων του υπό διαμόρφωση χώρου. Συνεπώς, η προσαρμοστικότητα των ειδών που αναφέρθηκαν, σε συνδυασμό με την ύπαρξη μεγάλων εκτάσεων παρόμοιου βιοτοπικού χαρακτήρα στην άμεση γειτονία της έκτασης, αναμένεται να οδηγήσουν σε μικρομετακίνηση των ζώων αυτών στις παρακείμενες εκτάσεις, χωρίς περαιτέρω ουσιαστικές επιπτώσεις στον πληθυσμό ή τις συνθήκες διαβίωσής του.

Ως προς τα οικοσυστήματα, διαπιστώνεται ότι στην όχθη της λίμνης με τους καλαμώνες διαβιούν πολλά είδη ζώων και πτηνών. Εκτιμάται ότι κατά την κατασκευή του έργου (μικρή διάρκεια) δεν θα επηρεασθεί η παράκτια πανίδα.

Συμπερασματικά, οι επιπτώσεις της κατασκευής του έργου στις οικοσυστημικές παραμέτρους της άμεσης και ευρύτερης περιοχής, αναμένεται να είναι παροδικές και μικρές.

Περιβαλλοντικές επιπτώσεις κατά την αξιοποιήση των χώρων πρασίνου                                                                              . Η ανάκτηση της παραλίμνιας έκτασης δεν περιέχει δραστηριότητες που θα μπορούσαν με οποιονδήποτε τρόπο να επηρεάσουν αρνητικά τη βλάστηση ή τους υποστρωματικούς παράγοντες διατήρησής της. Η μόνη επίδραση του έργου στις χλωριδικές παραμέτρους είναι η προσθήκη ενός σημαντικού αριθμού δένδρων, θάμνων στο ισοζύγιο πρασίνου της περιοχής. Δεδομένου ότι, όπως αναφέρθηκε, θα επιλεγούν είδη από την ενδημική χλωρίδα, η επίδραση αναμένεται θετική.

Ως προς το συσχετισμό της λειτουργίας του Περιβαλλοντικού Πάρκου με τις παραμέτρους διαβίωσης της πανίδας, ισχύει η ίδια διαπίστωση: η λειτουργία του έργου δεν περιέχει δραστηριότητες που θα μπορούσαν με οποιονδήποτε τρόπο να προκαλέσουν επιπτώσεις στην πανίδα. Αντίθετα ο κατάλληλος σχεδιασμός μπορεί να αναδείξει το λιμναίο τοπίο και να διατηρήσει ή και να αυξήσει τη βιοποικιλότητα της περιοχής καθώς αυξάνονται δραστικά οι φυτεύσεις (με είδη μάλιστα που προσελκύουν βιοποικιλότητα) και η συνέχειά τους, προσδίδοντας έτσι κατάλληλα ενδιαιτήματα, τροφή, αλλά και μέσα μετακίνησης πολλών ειδών (έντομα, πεταλούδες, πουλιά).

Για τα οικοσυστήματα, αναμένονται επίσης ελάχιστες έως μηδενικές αρνητικές επιπτώσεις, για τους ίδιους λόγους. Με την ανάκτηση της παλιάς όχθης αναβάθμιζεται το λιμναίο οικοσύστημα.

Τοπίο – αισθητική

Περιβαλλοντικές επιπτώσεις κατά την κατασκευή του έργου                                                                                    . Οι διαδοχικές φάσεις κατασκευής του έργου περιλαμβάνουν τις χωματουργικές διαμορφώσεις και τις γεωκατασκευές, στη διάρκεια των οποίων αναμένεται η μεταβολή του τοπίου. Οι αιτιώδεις παράγοντες σχετίζονται κυρίως με την παρουσία των μηχανημάτων και λιγότερο με τις μετακινήσεις μικτών όγκων εδαφικού υλικού. Οι επιπτώσεις στο τοπίο και την αισθητική της περιοχής αναμένεται να είναι ιδιαίτερα προσωρινού χαρακτήρα και μικρής έκτασης. Συγχρόνως, η εξοικείωση του κοινού με τέτοιου είδους κατασκευαστικές δραστηριότητες, όπως αυτή έχει διαμορφωθεί από την εικόνα των κατασκευαστικών εργασιών στο εγγύς δομημένο περιβάλλον και άλλων σημαντικών έργων υποδομής στην περιοχή, εκτιμάται ότι θα περιορίσει το συλλογικό υποκειμενικό βαθμό οπτικής όχλησης.

Πρόκειται συνεπώς για ιδιαίτερα παροδική οπτική παρεμβολή, η οποία δεν διαφαίνεται να οδηγεί σε σοβαρές οχλήσεις.

Περιβαλλοντικές επιπτώσεις κατά την αξιοποιήση των χώρων πρασίνου                                                        .  Μετά την ολοκλήρωση του έργου δεν αναμένονται αρνητικές επιπτώσεις. Αντίθετα θα αποδώσει στην τοπική κοινωνία ένα μεγάλης κλίμακας, αναβαθμισμένο αισθητικά, λειτουργικά και οικολογικά υπαίθριο χώρο. Οι φυσικές εκτάσεις διατηρούνται.

Συμπερασματικά:

1. Σε κανέναν από τους περιβαλλοντικούς τομείς δεν εντοπίσθηκε η πιθανότητα μεγάλων επιπτώσεων, είτε ως προς την ένταση είτε ως προς την έκταση, με την διαπίστωση αυτή να αναφέρεται τόσο στα θετικά αποτελέσματα όσο και στις περιβαλλοντικές επιπτώσεις. Συνολικά, οι επιπτώσεις του έργου εκτιμήθηκε ότι κινούνται σε περιορισμένα μεγέθη έντασης και δεν περικλείουν πιθανότητες σοβαρής διατάραξης του περιβάλλοντος.
2. Η αιτία της περιορισμένης έντασης των επιπτώσεων επιμερίζεται τόσο στα χαρακτηριστικά του ίδιου του έργου όσο και στις ιδιότητες του περιβάλλοντος υποδοχής του. Ως προς το πρώτο ζήτημα, πρόκειται για ένα έργο που σε όλη του την έκταση έχει στοιχεία της φύσης (φυτά). Όσο για τις γεωκατασκευές, ο ήπιος περιβαλλοντικά χαρακτήρας τους οδηγεί σε εξίσου ήπιες επιπτώσεις κατά τη φάση κατασκευής. Ως προς το δεύτερο ζήτημα, των ιδιοτήτων του περιβάλλοντος υποδοχής του έργου, ο χαρακτήρας των ιχθυολεκανών δεν περικλείει παραμέτρους με βαρύνουσα οικολογική σημασία. Η ανάκτηση της παλιάς όχθης προσφέρει οικολογική, αισθητική και λειτουργική αναβάθμιση.
3. Η έκταση των περισσότερων επιπτώσεων του έργου (π.χ από τις χωματουργικές εργασίες) είναι επίσης περιορισμένη και αφορά την άμεση περίμετρό του. Εξαίρεση αποτελεί το αποτέλεσμα στην οικονομική και κοινωνική δραστηριότητα της περιοχής, το οποίο έχει αποτιμηθεί ως θετικό.
4. Η διάρκεια των επιπτώσεων από τις εργασίες διαμόρφωσης της παραλίμνιας έκτασης εκτιμήθηκε ως περιορισμένη, αφού δεν εντοπίσθηκαν επιπτώσεις που να παραμένουν ενεργές μετά την ολοκλήρωση των εργασιών αυτών.

Αξίζει να σημειωθεί ότι στους παραπάνω περιβαλλοντικούς τομείς εντοπίζονται κάποιες ήπιες περιβαλλοντικές επιπτώσεις μόνο κατά τη φάση κατασκευής του έργου, κατά τη φάση της αξιοποιήσης αναμένονται θετικά αποτελέσματα μόνιμου χαρακτήρα. Για το λόγο αυτό, στο επόμενο κεφάλαιο θα γίνει αναφορά στην αντιμετώπιση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων μόνο κατά τη φάση της κατασκευής.

Γ) Μέτρα αποτροπής και αποκατάστασης πιθανών επιπτώσεων στο περιβάλλον

Έδαφος και μορφολογία

Κατά τη διάρκεια διαμόρφωσης του εδάφους θα υπάρχουν εκχώματα και επιχώματα.

Κατά την κατασκευή του έργου, με κατάλληλες ρήτρες και δεσμεύσεις στις συμβάσεις με τους εργολάβους που θα εκτελούν τις επιμέρους εργασίες, καθώς και μέσω της επίβλεψης εκ μέρους του κυρίου του έργου, θα πρέπει να διασφαλίζεται η εφαρμογή των ακόλουθων μέτρων:

1. Προγραμματισμός των εργασιών ώστε να εξασφαλίζεται η βέλτιστη αξιοποίηση των εκχωμάτων στις διαμορφώσεις.
2. Αμεσότερη δυνατή μεταφορά των εκχωμάτων στην τελική τους θέση, ώστε να περιορίζεται η συσσώρευση υλικών σε ανοικτούς χώρους, όπου η διάβρωση από την βροχή είναι έντονη.
3. Υλικά εκσκαφών που δεν είναι δυνατόν να αξιοποιηθούν εντός της κατασκευής, θα οδηγούνται με καλυμμένα φορτηγά προς διάθεση είτε σε εγκεκριμένο χώρο διάθεσης αδρανών είτε προς εμπλουτισμό γειτονικών αγρών, μετά από έγγραφη συμφωνία με τον ενδιαφερόμενο ιδιοκτήτη. Η συμφωνία αυτή προϋποθέτει τη διασφάλιση αποτροπής φραγμών σε ροές υδάτων ή διατάραξης άλλων υδραυλικών παραμέτρων.
4. Οι διαμορφώσεις των τελικών χωμάτινων επιφανειών θα πραγματοποιούνται με την εφαρμογή του κατάλληλου κάθε φορά βαθμού συμπίεσης – συμπύκνωσης του εδαφικού υλικού, ώστε να αποτρέπεται η διάβρωσή του.
5. Η συντήρηση των μηχανημάτων που εκτελούν τις κατασκευαστικές εργασίες, ιδίως δε η αλλαγή ορυκτελαίων, λιπαντικών και υδραυλικών υγρών, θα πραγματοποιείται σε εξουσιοδοτημένα για τέτοιες εργασίες συνεργεία της περιοχής, και σε κάθε περίπτωση εκτός του εργοταξιακού χώρου, ώστε να αποτρέπεται ενδεχόμενη ρύπανση του εδάφους.

Ατμόσφαιρα

Κατά την κατασκευή του έργου, με κατάλληλες ρήτρες και δεσμεύσεις στις συμβάσεις με τους εργολάβους που θα εκτελούν τις επιμέρους εργασίες, καθώς και μέσω της επίβλεψης εκ μέρους του κυρίου του έργου, θα πρέπει να διασφαλίζεται η εφαρμογή των ακόλουθων μέτρων:

1. Όλα τα βαριά οχήματα και τα μηχανήματα με πετρελαιοκινητήρες που θα χρησιμοποιηθούν στις διάφορες φάσεις της κατασκευής, θα πρέπει να φέρουν πιστοποίηση τήρησης των ορίων εκπομπών που ορίζονται στη νομοθεσία. Ο επιβλέπων μηχανικός θα συλλέγει τα πιστοποιητικά εκπομπών των οχημάτων, τηρώντας σχετικό μητρώο και ειδοποιώντας εγκαίρως για την ανανέωση όσων πιστοποιητικών οδεύουν προς λήξη. Σε περίπτωση που κάποιο όχημα υπεργολάβου δεν φέρει το κατάλληλο πιστοποιητικό, ενώ αυτό απαιτείται από τη νομοθεσία του περιορισμού εκπομπών, θα του απαγορεύεται η είσοδος στο εργοτάξιο.
2. Όλες οι μεταφορές χαλαρών υλικών θα πραγματοποιούνται με καλυμμένα φορτηγά, όπως προβλέπεται στη νομοθεσία. Οι οδηγοί θα πρέπει να ενημερώνονται τακτικά για την ανάγκη λεπτομερούς ελέγχου των καλυμμάτων και των συνδέσεων τους με το όχημα, αφού πέραν της συγκράτησης της σκόνης, η κάλυψη των χαλαρών υλικών επιβάλλεται πρωτίστως για λόγους ασφαλείας των οχημάτων που θα βρεθούν να κινούνται πίσω από το φορτηγό.
3. Η εφαρμογή του μέτρου άμεσης μεταφοράς των εκχωμάτων στις τελικές θέσεις αξιοποίησής τους, που προτάθηκε για την αντιμετώπιση των επιπτώσεων στο έδαφος, χρησιμεύει επίσης και στην αποτροπή των εκπομπών σκόνης από σωρούς που θα παρέμεναν εκτεθειμένοι στον άνεμο.
4. Στις ξηρές περιόδους του έτους, οι οποίες βέβαια δεν είναι συχνές στα Ιωάννινα, οι εργασίες εκσκαφής και φόρτωσης χαλαρών υλικών θα πρέπει να πραγματοποιούνται υπό διαβροχή.
5. Ο επιβλέπων μηχανικός θα πρέπει να εξασφαλίζει την αποτροπή κάθε καύσης απορριμμάτων της κατασκευής εντός του εργοταξίου.

Οικοσυστήματα – Χλωρίδα – Πανίδα

Η κατασκευή του έργου, με τη μορφή που αυτό σχεδιάζεται, δεν αναμένεται να έχει ουσιαστικές επιπτώσεις στη χλωρίδα, αφού η έκταση του χώρου με την υφιστάμενη μορφή των ιχθυολεκανών, δεν φιλοξενεί παραμέτρους με βαρύνουσα οικολογική αξία. Λόγω της χρήσης της περιοχής και εγγύτητας με το δομημένο περιβάλλον δεν απαντώνται δασώδεις σχηματισμοί, απεναντίας, πρόκειται για χλωριδικά υποβαθμισμένο χώρο, άρα το έργο δεν συνοδεύεται από επιπτώσεις στη βλάστηση. Με την αξιοποίηση του έργου και με κατάλληλο σχεδιασμό μπορεί να αναδειχθεί το λιμναίο τοπίο και να αναβαθμιστεί η οικολογική αξία της περιοχής. Ο χώρος θα φυτευτεί με είδη που προσελκύουν τη βιοποικιλότητα και δεν αλλοιώνουν τη φυσιογνωμία της περιοχής. Οι φυτεύσεις αυτές θα συντηρούνται συστηματικά.

Αναφορικά με την πανίδα, όπως προαναφέρθηκε, τα μικρά τρωκτικά καθώς και τα μεγαλύτερα θηλαστικά όπως η αλεπού, ο σκαντζόχοιρος, το κουνάβι και ο ασβός που συχνά ευνοούνται από τις ανθρωπογενείς δραστηριότητες απαντώνται με βεβαιότητα στην περιοχή. Η προσαρμοστικότητα των ειδών που αναφέρθηκαν σε συνδυασμό με την ύπαρξη μεγάλων εκτάσεων παρόμοιου βιοτοπικού χαρακτήρα στην άμεση γειτονία της έκτασης αναμένεται να οδηγήσουν σε μικρομετακίνηση των ζώων αυτών στις παρακείμενες εκτάσεις, χωρίς περαιτέρω ουσιαστικές επιπτώσεις στον πληθυσμό ή τις συνθήκες διαβίωσής του.

Αναφορικά με την ορνιθοπανίδα, αναμένεται ιδιαίτερα μικρής και στενά τοπικής κλίμακας όχληση των πουλιών κατά τη φάση κατασκευής του έργου η οποία δεν έχει μέγεθος ικανό να προκαλέσει επιπτώσεις στην ορνιθοπανίδα της περιοχής. Σχετικά με τα κρίσιμα πτηνά της περιοχής, η υλοποίηση του προτεινόμενου έργου δε συγκαταλέγεται στις άμεσες απειλές των ειδών αυτών.

Για την μικροπανίδα της περιοχής και συγκεκριμένα για το κρίσιμο είδος που είναι η ακρίδα Chorthippus lacustris, η μεγαλύτερη πυκνότητα του πληθυσμού καταγράφεται στα σημεία με τη μεγαλύτερη ποικιλία των κυρίαρχων ειδών φυτών. Με την υλοποίηση του έργου λοιπόν, και συγκεκριμένα με την εντατική φύτευση με είδη που θα επιλεγούν από την ενδημική κυρίως χλωρίδα, εκτιμάται ότι μόνο θετικές θα είναι οι επιπτώσεις. Επιπλέον, η ανάδειξη του λιμναίου τοπίου και η αύξηση της οικολογικής αξίας της εγγύς περιοχής, θα προσδώσει κατάλληλα ενδιαιτήματα, τροφή και μέσα μετακίνησης πολλών ειδών (έντομα, πεταλούδες, πουλιά).

Οι τοπικές οχλήσεις που αναμένεται να προκληθούν κατά την κατασκευή του έργου, λόγω σκόνης, λόγω διατάραξης του επιφανειακού εδαφικού στρώματος που συνεπάγονται οι χωματουργικές εργασίες, αλλά λόγω θορύβου από το χρησιμοποιούμενο εξοπλισμό, θα περιοριστούν στο ελάχιστο δυνατό με τη λήψη των εξής μέτρων. Θα ληφθεί μέριμνα για τους σωρούς των αποθηκευμένων υλικών και εκχωμάτων, να περιοριστούν στο ελάχιστο αλλά και να καταβρέχονται συστηματικά κατά την ξηρή περίοδο του έτους. Κατά τη διάρκεια των εργασιών κατασκευής θα χρησιμοποιείται μηχανολογικός εξοπλισμός που θα εξασφαλίζει τη συγκράτηση της σκόνης. Επίσης, θα ληφθεί μέριμνα για τη συστηματική διαβροχή των χώρων εργασίας κατά τη φάση κατασκευής του έργου ώστε να περιοριστεί η σκόνη. Τα φορτηγά οχήματα μεταφοράς υλικών θα διαθέτουν ειδικό προστατευτικό κάλυμμα. Επιπλέον, για τον έλεγχο του θορύβου των μηχανημάτων του εργοταξίου, θα χρησιμοποιηθούν μοντέλα με μειωμένες εκπομπές θορύβου. Τέλος, κατά την κατασκευή του έργου θα περιοριστεί όσο το δυνατόν η ζώνη κατάληψης εργασιών. Τονίζεται ξανά πως η κατασκευαστική περίοδος θα είναι μικρής χρονικής διάρκειας και η έκταση των όποιων επιπτώσεων είναι χωρικά περιορισμένη και αφορά στην άμεση περίμετρο του έργου.

Τοπίο – Αισθητική

Οι μεταβολές που θα επιφέρει το έργο στο τοπίο και την αισθητική της περιοχής είναι περιορισμένες και δύσκολα μπορούν να χαρακτηρισθούν αρνητικές. Συνεπώς, τα ακόλουθα μέτρα δεν στοχεύουν στην αντιμετώπιση επιπτώσεων αλλά κυρίως στη βελτίωση του τελικού τοπιολογικού και αισθητικού αποτελέσματος.

1. Κατά το σχεδιασμό του έργου, προτείνεται Η επιλογή υλικών για την εξωτερική περίμετρο να εστιάσει στη δυνατότητα αξιοποίησης φυσικών υλικών, πού χαρακτηρίζουν την παραδοσιακή αρχιτεκτονική των Ιωαννίνων, όπως η πέτρα και το ξύλο.
2. Κατά την κατασκευή του έργου, οι δράσεις για την ελαχιστοποίηση των αισθητικών μεταβολών εστιάζονται κυρίως

• Στην επιλογή ομοιόμορφης προσωρινής περίφραξης, στα τυποποιημένα χρώματα ανοικτών τόνων, πλην βεβαίως των σημείων που το χρώμα εκπληρεί ανάγκες ασφαλείας
• Στην ταχύτερη δυνατή ολοκλήρωση των εργασιών που διεξάγονται με μεγάλα εκσκαπτικά μηχανήματα, καθώς κι στην αμεσότερη δυνατή απομάκρυνση του εξοπλισμού αυτού, μετά την ολοκλήρωση του έργου του.

Η Μ.Π.Ε. συμπεριλαμβάνει και Ειδική Οικολογική Αξιολόγηση , επειδή η μονάδα του θέματος χωροταξικά βρίσκεται εντός Natura  σύμφωνα με τον Ν. 4014/2011 άρθρο 10. παρ. 1,2 και άρθρο 11 παρ. 9.10.

Για το έργο έχουν γνωμοδοτήσει θετικά και έχουν εγκρίνει τη μελέτη   η ΙΒ΄ Εφορεία Προϊστορικών & Κλασικών Αρχαιοτήτων  και  η Υπηρεσία Νεωτέρων Μνημείων & Τεχνικών Έργων Ηπείρου.

Η Κτηματική Υπηρεσία Ιωαννίνων έχει απαντήσει με το αρ. 28/5.2.2013 έγγραφό της.

Η Δ/νση Περιβάλλοντος και Πολεοδομίας Δ. Ιωαννιτών  με το αρ. 25877/2443/8.4.2013 έγγραφό της έχει απαντήσει επί της μελέτης.

Μετά τα παραπάνω και επειδή με την κατασκευή του έργου το οποίο χαρακτηρίζεται ως έργο ανάπλασης δεν θα υπάρχουν επιπτώσεις στο περιβάλλον , αντίθετα θα αναβαθμιστεί συνολικά η περιοχή μελέτης, προτείνουμε την έγκρισή της.